IMGA84 (2)

126 Warzywa psiankowate

trzebuje średnio 325 ml wody na wytworzenie 1 g suchej masy. Przy uwzględnieniu strat (parowanie, przesiąkanie w głąb gleby w uprawie gruntowej) dzienne zapotrzebowanie na wodę w uprawie przedłużonej wynosi około 3 I na 1 m^ł, a w uprawie wczesnej (luty — początek lipce) 41 na 1 m^a (Geiasler 1985). To zróżnicowane — w zależności od pory roku — zapotrzebowanie na wodę wynika ze zmiennych warunków klimatycznych. głównie świetlnych, decydujących o tempie wzrostu i rozwoju roślin (rys. 7.1).

W uprawie wczesnej, przy większym zagęszczaniu roślin na 1 m^J, potrzeby te mogą być o 20—30% wyższe. Obok dawki wody istotną rolę odgrywa równomierne jej dostarczanie do podłoża, co zależy od sposobu nawadniania w poszczególnych metodach uprawy i od właściwości fizycznych podłoża. W świetle dotychczasowych badań najbardziej racjonalnym sposobem zaspokajania potrzeb wodnych wszystkich roślin uprawianych w pomieszczeniach, w tym pomidora, jest automatycznie sterowane nawadnianie oparte na pomiarach ilości światła słonecznego padającego na daną powierzchnię uprawną (patrz rozdz. 2.3).

W uprawie pomidora prowadzonej w rodzimej glebie w szklarniach i tunelach foliowych za optymalną wilgotność gleby przez cały okres wegetacji roślin przyjmuje się 76—85% potowej pojemności wodnej. Ważna jest również właściwa wilgotność warstwy pod ornej (na głębokości 0,3—0.6 m), z której pomidor czerpie pewną ilość wody. Silne przesuszenie tej warstwy, nawet przy optymalnej wilgotności warstwy ornej, wpływa ujamnie na plonowanie. Zjawisko to występuje niekiedy w jesiennej uprawie pomidora w pomieszczeniach ogrzewanych.

Przy nawadnianiu za pomocą deszczowni rozpryskowej lub węża z sitkiem należy ograniczać ilość zabiegów, aby zmniejszyć pracochłonność oraz zapobiec wzrostowi wilgotności powietrza. Częstotliwość nawadniania i wielkość jednorazowej dawki wody zależą w znacznym stopniu od pojemności wodnej i struktury gleby. W okresie powolnego wzrostu roślin (listopad — luty) i przez pierwsze 2—3 tygodnie po posadzeniu rozsady umiarkowane nawadnianie przeprowadza się co 7—10 dni. W okresie intensywnego wzrostu i plonowania (maj — sierpień) nawadniać trzeba dwa razy w tygodniu.

a w bardzo ciepłe, słoneczne miesiące letni* trzy razy tygodniowo. Jednorazowa dawki wody nie powinna przekraczać w okresie małego zapotrzebowania 8—10 mm, a w p*. łni okresu wegetacji 15—20 mm. We wszy. stkich metodach uprawy z ograniczoną iioj. cią podłoża najkorzystniejsze jest nawadnia-nie podsiąkowe lub kroplowe pod każdą roślinę, gdyż tylko wtedy można pokryć zapotrzebowanie pomidora na wodę.

7.1.3.4. Dwutlenek węgla

Normalne stężenie C0₂ w atmosferze, wyno-szące 0.03% obj.. nie jest wystarczające dla uzyskania maksymalnych plonów w uprawie pomidora pod osłonami. Dlatego trzeba zwiększać ilość C0₂ w pomieszczeniach produkcyjnych, w których prowadzi się uprawę hydroponiczną w podłożach mineralnych i wolno rozkładających się podłożach organicznych.

Na podstawie doświadczeń stwierdzono, że uprawiając pomidory w tunelu foliowym w podłożu torfowo-korowym stężenie C0₂ pomiędzy roślinami latem na wysokości najbujniejszego ulistnienia, mimo otwartych wietrzników. spadło do 180 ppm (Pudelski 1988). Tylko przy uprawie w glebie nawożonej dużymi dawkami obornika lub w innych szybko rozkładających się materiałach organicznych, np. słomie, zawartość C0₂ w powietrzu pod osłonami nie spada poniżej zawartości atmosferycznej, nawet w godzinach najintensywniejszej asymilacji. Przez większą część doby stężenie to może być nawet 2-lub 3-krotnie wyzsze od atmosferycznego, a więc osiągnąć wartość optymalną dla pomidora.

Według Geisslera (1985) wzbogacanie atmosfery pomieszczeń w C0₂ w uprawie pomidora ma większe znaczenie niż w uprawie ogórka. Dla dobrego wykorzystania wyższego stężenia C0₂ ważne jest. aby w okresie gazowania wilgotność powietrza była utrzymywana również na odpowiednim poziomie, tj. 60—70%. Jako minimalną intensywność światła, przy której wzbogacenie atmosfery w C0₂ jest celowe, przyjmuje się 2000 lx. W tym czasie także temperaturą należy podnieść o 2—3°C w stosunku do optymalnej. Przy zachowaniu takich warunków wzbogacanie atmosfery pomieszczeń

Okres gazowania

0.75

1.50

2.50

180—200

Uwaga: Przy stosowaniu plynnncgo CO, podane iiofeigazu należy zwiększyć trzykrotnie.

Tabela 7.4. Zapotrzebowanie na gaz propan-butan dla wytworzenia 0.1-procentowego Styrem a CO, w atmosferze w bezglebowej uprawie pomidora (wg Geisslera 1985)

lloić zużytego gazu w g/m¹ - h

Od pierwszego do ósmego tygodnia uprawy Od dziewiątego tygodnia do początku plonowania W okresie plonowania

Średnie miesięczne zużycie gazu w g/m* trwa 2—4 godziny po gazowaniu. Większość autorów jest zdania, że gazowanie należy przerwać na 1—2 godziny przed przewidywanym otwarciem wietrzników. Na temat celowości i opłacalności wzbogacenia atmosfery pomieszczeń w CO, w uprawie pomidora latem przy otwartych wietrznikach nie ma dotychczas danych.

7.1.4. Terminy uprawy i stanowisko w planie

zagospodarowania

w CO] w uprawie pomidora jest bardzo powszechna zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, Holandii i Niemczech.

W badaniach polskich wzbogacano atmosferę szklarni w CO, we wczesnej uprawie pomidora i uzyskano wzrost plonu owoców o 30% przy zawartości CO, na poziomie 15000 ppm (2750 mg CO,/m^s). Taką zawartość utrzymywano przez cały okres uprawy wtedy, kiedy intensywność światła przewyższała 20 W/m² (Libik i in. 1982). Wzbogacanie atmosfery w CO, do poziomu 0.1% zwłaszcza w okresie, gdy nie otwiera się jeszcze wietrzników. przyspiesza tworzenie suchej masy. wykształcanie kwiatostanów. zwiększanie masy owoców, a tym samym przyspiesza i zwiększa plon wczesny — według niektórych danych holenderskich do 90%.

Zwiększenie stężenia dwutlenku węgla do 0.1% jest wskazane już w okresie produkcji rozsady, zwłaszcza w czasie doświef-lania. Także w uprawie na miejscu stałym, bezpośrednio po posadzeniu rozsady, zwiększa się stężenie CO, do 0.1%. zaczynając gazowanie pół godziny po wschodzie słońca i kończąc 2 godziny przed zachodem, a według innych autorów około godziny 14.00 (Geissler 1985). Zalecenia te dotyczą tylko dni o natężeniu światła większym od 10 klx, gdy natężenie wynosi 4—10 klx, wystarczy 1—6 godzin gazowania na dobę, przy jeszcze niższym — 2—4 klx — wystarczają na ogół 2—4 godziny gazowania (tab. 7.4).

Efekt nawożenia dwutlenkiem węgla

pomieszczenia

Pomidor uprawiany jest pod osłonami, przede wszystkim w szklarniach, ale również intensywnie rozwija się uprawa w ogrzewanych i nie ogrzewanych tunelach foliowych. Maleje natomiast powierzchnia uprawy odmian samokończących w skrzyniach inspektowych. najczęściej po produkcji rozsady.

W tabeli 7.5. przedstawiono najczęściej stosowane terminy uprawy pomidora pod różnego typu osłonami. Są różne sposoby intensywnego zagospodarowania pomieszczeń, w których główną uprawą jest pomidor. Obrazuje to rysunek 7.2. W szklarniach silnie ogrzewanych (do 30—35°C) można prowadzić całoroczną uprawę pomidora z nasadzeń styczniowych (7). Dzięki temu początek zbiorów owoców przypada na przełomie marca i kwietnia, a plony zbierane do połowy grudnia wynoszą 35—40 kg z 1 m^J. W bardzo ostre zimy ta niezwykle energochłonna uprawa udaje się tylko w odpowiednio szczelnych szklarniach ze sterowanym klimatem, ogrzewaniem podłoża, nawożeniem CO,, czyli w uprawach w ograniczonej ilości podłoża mineralnego lub organicznego bądź w klasycznych kulturach hydro- lub hydro-aeroponicznych. Najwcześniejszym terminem rozpoczynania uprawy (sadzenie rozsady) jest w naszych warunkach klimatycznych, głównie ze względu na światło, druga połowa lutego, zarówno dla uprawy przedłużonej (stosując wspomniane technologie lub z rozsady szczepionej), jak i dla uprawy wczesnej, tj.