58127 kronikiga048

10 ANONIM TZW. GAI.I.

względu, że narodził się [on] z daru Bożego i na prośby świętego Idziego, dzięki któremu, jak wierzymy, zawsze towarzyszy mu powodzenie i zwycięstwo. Lecz ponieważ kraj Polaków oddalony jest od szlaków pielgrzymich i mało komu znany poza tymi, którzy za handlem przejeżdżają [tamtędy] na Ruś, niech się zatem nikomu to nie wyda niedorzecznym, jeśli parę słów na ten temat powiem, i niech nikt nie uzna tego za [zbyt] uciążliwe, jeśli dla opisania części obejmę całość. A więc [zaczynając] od północy, jest Polska północną częścią Słowiańszczyzny, ma zaś za sąsiadów od wschodu Ruś, od południa Węgry, od południowego zachodu Morawy i Czechy, od zachodu Danię i Saksonię. Od strony zaś Morza Północnego, czyli Amfitrionalnego¹, ma trzy sąsiadujące z sobą bardzo dzikie ludy barbarzyńskich pogan, mianowicie Selencję², Pomorze i Prusy, przeciw którym to krajom książę polski usilnie walczy, by je na wiarę [chrześcijańską] nawrócić. Jednakże ani mieczem nauczania nie dało się serc ich oderwać od pogaństwa, ani mieczem zniszczenia nie można było tego pokolenia żmij zupełnie wytępić. Częstokroć wprawdzie naczelnicy ich pobici przez księcia polskiego szukali ocalenia w chrzcie; lecz znów zebrawszy siły wyrzekali się wiary chrześcijańskiej i na nowo wszczynali wojnę przeciw chrześcijanom. Są też poza nimi, a w obrębie wybrzeży Amfitriona³, inne barbarzyńskie ludy pogan i wyspy nie zamieszkane⁴, gdzie leży wieczny śnieg i lód.

Ziemia słowiańska tedy, która na północy dzieli się czy też składa z takich osobnych krain, ciągnie się od Sarmatów, którzy z.wą się też Getami⁵, aż do Danii i Saksonii; od Tracji⁶ zaś poprzez Węgry — zajęte niegdyś przez Hunów, zwanych też Węgrami⁷ — a w dalszym ciągu przez Karyntię^{8 9}, sięga do Bawarii; na południu wreszcie wzdłuż Morza Śródziemnego poczynając od Epiru^<) przez Dalmację, Chorwację i Istrię^{10 11} dobiega do wybrzeża Morza Adriatyckiego, gdzie leży Wenecja i Akwileja [i tam] graniczy z Italią. Kraj to wprawdzie bardzo lesisty, ale niemało przecież obfituje w złoto i srebro, chleb i mięso, w ryby i miód ", a pod tym zwłaszcza względem zasługuje na wywyższenie nad inne, że choć otoczony przez tyle wyżej wspomnianych ludów chrześcijańskich i pogańskich i wielokrotnie napadany przez wszystkie naraz i każdy z osobna, nigdy przecież nic został przez nikogo ujarzmiony w zupełności¹²; kraj, gdzie powietrze zdrowe, rola żyzna, las miodopłynny¹³, wody rybne, rycerze wojowniczy,

1

   Morze Północne, czyli Amfitrionalne — przez Morze Amfitrionaltie, zwane niżej krótko Amfitrionem, kronikarz rozumie zapewne Ocean okalający Europę od północy, bo o istnieniu Półwyspu Skandynawskiego nie ma pojęcia (por. niżej przyp. 4). Amfitrion mylił mu się z Amfitrytą, której imieniem notorycznie oznaczano Ocean Północny.

2

   Selencja — objaśnienie tej nazwy, tylko w kronice Galla występującej (por. jeszcze rozdz. 6 tejże księgi), jest od dawna sporne w nauce. Najprawdopodobniej idzie o jakieś terytorium zachodniosłowiańskie, leżące na zachód od Pomorza.

3

   Por. przyp. 1.

4

   wyspy nie zamieszkane — widać stąd, że autor ma bardzo mgliste wyobrażenie o Morzu Bałtyckim (por. przyp. 1), do którego wybrzeży chyba

nigdy nie dotarł; powtarza więc tylko informacje czerpane z pisarzy starożytnych uważających Skandynawię za wyspę.

5

   Sarmatów, którzy zwą się leż Getami — trudno określić, co autor rozumiał pod tymi nazwami ludów zamieszkujących Europę środkową i wschodnią w starożytności, ale za jego czasów już dawno nie istniejących.

6

   Tracja — prowincja bizantyńska, zajmująca mniej więcej teren dzisiejszej Bułgarii.

7

   Hunów, zwanych też Węgrami — w średniowieczu Węgrzy lubili się

chlubić rzekomym pochodzeniem od starożytnych Hunów i ich króla Attyli.    ,

8

^H Karyntia — kraina w południowej Austrii, we wczesnym średniowieczu zamieszkana przez Słowian.

9

^v Epir — kraina nad Morzem Jońskim, w przybliżeniu dzisiejsza Albania.

10

^1,1 Istna — półwysep w północnej części Morza Adriatyckiego, dziś należący do Jugosławii.

11

   Cytowany niżej (rozdz. 8, przyp. 2) podróżnik arabski z czasów Mieszka I mówi o Polsce na początku poświęconego jej ustępu: „Obfituje on [kraj Mieszka] w żywność, mięso, miód i rolę orną [lub: rvby]”.

12

   Por. Wstęp, s. XXXI.

13

" las miodopłynny — tj. obfitujący w naturalne barcie dostarczające miodu.