58306 Strona1

związków, np. dioksyn¹ i furanów. Inne ujemne strony tej metody to wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne (spalanie wymaga dużej ilości paliw płynnych oraz kosztownych filtrów i odpylaczy) oraz duży hałas w pomieszczeniach (ok. 80 dB).

Do zalet metody spalania należy zaliczyć wysoki stopień likwidacji odpadów (w szczególności ich masy), możliwość uzyskania energii i ciepła (zużywanego np. do ogrzewania pomieszczeń, do osuszania osadów ściekowych) oraz dalszego wykorzystania pozostałości po spaleniu (np. do budowy dróg).

Inne metody unieszkodliwienia odpadów to:

-    piroliza (odgazowanic) - beztlenowy proces fizycznego i chemicznego rozkładu masy organicznej przebiegający na drodze termicznej (500-800°C); przeprowadzana w specjalnych urządzeniach, np. bębnach obrotowych, piecach fluidalnych,

-    neutralizacja chemiczna - zakwaszanie, alkalizowanie,

-    reakcje utleniania - chlorowanie, wapnowanie, ozonowanie,

-    mokre spalanie -do przerobu substancji organicznej zawierającej celulozę.

Kompostowanie to kontrolowany tlenowy, biotermiczny proces, w którym odpady organiczne zostają rozłożone na kompost, będący cennym nawozem organicznym. Rozkład składników organicznych (mineralizacja) i synteza ich w związki próchnicze mają charakter biochemiczny. W procesie tym istotną rolę spełniają mikroorganizmy - bakterie, grzyby, promieniowce.

Do produkcji kompostu nadają się wszystkie łatwo rozkładające się części pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, znajdujące się w odpadach komunalnych. Nadają się również:

-    trociny, kora,

-    odchody ludzkie i zwierzęce,

-    osady z oczyszczalni ścieków zasobnych w składniki organiczne,

-    torf, węgiel brunatny,

-    niektóre odpady przemysłu rolno-spożywczego, skórzanego, farmaceutycznego, celulozowo-papierniczego.

Przyjmuje się, że odpady zawierające mniej niż 30% substancji organicznych nie nadają się do produkcji kompostu metodami przemysłowymi. Odpady bytowe spełniają wymóg surowca do przemysłowej produkcji kompostu.

Kompostowanie dzieli się na p r y z m o w e (na otwartej przestrzeni) ikomorowe. Do kompostowania dużych mas odpadów stosuje się różne komory kompostowe, tzw. bioreaktory. Ze względu na dużą różnorodność składu odpadów bytowych ich kompostowanie łączy się z koniecznością obróbki mechanicznej, sortowania i rozdrabniania. Sortowanie polega na oddzieleniu składników nieprodukcyjnych (mineralnych, jak popiół, szkło, metale, kamienie itp.) i pogarszających walory końcowego produktu, tj. kompostu. Kompostowanie odpadów miejskich prowadzone systemem komorowym uznaje się za najwłaściwszy sposób utylizacji biomasy połączony z odzyskiem surowców metalowych.

Składowanie odpadów jest najstarszą i najczęściej stosowaną metodą ich zagospodarowania. Nie zagospodarowane odpady bytowe składuje się na tzw. wysypiskach. Wysypiskowy sposób składowania odpadów jest uzasadniony brakiem możliwości ich spożytkowania. Wysypisko nie jest więc formą utylizacji odpadów, a sposobem ich zagospodarowania. O przyrodniczym zagospodarowaniu wysypiska mówimy wtedy, gdy składowanie odpadów nie daje określonych wartości ekologiczno-gos-podarczych, ale też nie czyni ewidentnego uszczerbku dla środowiska.

Szkodliwość (uciążliwość) wysypisk zależy od:

-    fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości odpadów;

-    wielkości masy odpadów;

-    jakości gruntu i warunków hydrologicznych;

-    sposobu zagospodarowania (użytkowania) środowiska na terenie przyległym do wysypiska;

-    sposobu urządzania i eksploatacji wysypisk;

-    sposobu rekultywacji i docelowego zagospodarowania terenu wysypiskowego.

Składowanie odpadów na urządzonych wysypiskach, czyli na odpowiednio przygotowanych i zabezpieczonych miejscach, nie jest rozwiązaniem ani idealnym, ani najtańszym. Wielkość średniego wysypiska wynosi 1-5 ha, natomiast bardzo dużego 10-30 ha.

Według danych służb sanitarno-epidemiologicznych w Polsce jest 1930 legalnych wysypisk, które i tak nie są należycie przygotowane do spełniania swych funkcji. Statystyką nie są objęte tzw. wysypiska dzikie i dzikie wylewiska dla odpadów ciekłych, które są 10-krotnie bardziej obciążone substancjami szkodliwymi i toksycznymi niż odpady stałe.

5.4.2. MINIMALIZACJA UJEMNYCH SKUTKÓW SKŁADOWANIA ODPADÓW

Lokalizacja, urządzenie i eksploatacja wysypiska powinny minimalizować jego uciążliwość dla środowiska. O uciążliwości wysypisk dla otoczenia w dużej mierze decyduje wielkość powierzchni i czas eksploatacji wysypiska.

161

1

Dioksyny- chloroorganiczne związki aromatyczne toksycznością wielokrotnie przewyższające cyjanek potasu. Gromadzą się w środowisku, ale trudno je wykryć z racji nikłych stężeń. Wchłaniane z pokarmem, powietrzem i wodą i kumulowane w organizmie powodują ciężkie schorzenia, obniżają odporność organizmu, są rakotwórcze oraz mogą wywołać zmiany genetyczne. Podstawowym źródłem emisji dioksyn są procesy spalania odpadów zawierających w swym składzie chlor.