59122 skanuj0076 (23)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona

286

nawożone i ekstensywnie użytkowane jako łąki kośne lub pastwiska. W ich składzie florystycznym są zarówno gatunki o zachodnim typie zasięgu, m.in. przytulia hercyń-ska i wszewłoga górska, jak i górskim, m.in. zerwa kulista i pępawa czarcikęsolistna, ale dominują konietlica łąkowa, kostrzewa czerwona i wiechlina łąkowa.

Nadmorskie halofilne łąki i pastwiska

Śródlądowe sol niska

Zróżnicowanie ekosystemów nadmorskich plaż, wydm i klifów

■    Nadmorskie halofilne łąki i pastwiska z klasy Glauco-Puccinietalia, powstające w warunkach okresowych lub epizodycznych zalewów słonawych wód Bałtyku w lokalnych, zatorfionych obniżeniach. Należą one w Polsce do rzadkich i zanikających ekosystemów halofilnych o charakterze półnaturalnym. Są zróżnicowane na dwa zespoły, których niewielkie płaty tworzą często mozaikę i wzajemnie się przenikają. Łąki te mają znikomą wartość gospodarczą, ale istotną dla zachowania nielicznych w naszym kraju gatunków halofilnych, takich jak sit Gerarda, miecznik nadmorski, babka nadmorska czy świbka morska.

■    Śródlądowe solniska z solirodem zielnym i mannicą odstającą Puccinellio distantis-Salicomietum brachystachyae, skrajnie florystycznie ubogie, występujące obecnie tylko na siedliskach antropogenicznyh, przy zakładach przemysłu sodowego (Mątwy i Janikowo na Kujawach) oraz przy sanatoriach, gdzie w lecznictwie stosowane są solanki (Ciechocinek i Inowrocław na Kujawach). Oprócz zdecydowanie dominującego soliroda zielnego w skład tych specyficznych, słonych łąk wchodzą niekiedy inne halofity: mannica odstająca, muchotrzew solniskowy, a w okresach wilgotnych pojawiają się masowo słonolubne okrzemki, zwłaszcza z rodzaju Navi-cula: N. halophila, N. salinum i N. apiculata.

Niepowtarzalnym składnikiem krajobrazów na piaszczystych odcinkach Pobrze-ża Bałtyckiego są ekosystemy wydm. Tworzą one system pasów równolegle do brzegu morza. W klasycznym układzie, w kierunku od plaży w głąb lądu, wykształcają się najpierw wydmy przednie, zazwyczaj nagie lub co najwyżej z zaczątkami murawy pionierskich, słonolubnych psammofitów Honckenyo-Agropyretum juncei_y za którymi rozwijają się wały i kopce wydm białych, luźno pokryte płatami EJymo--Ammophiletum arenariae z wielkimi trawami — piaskownicą zwyczajną lub wydmu-chrzycą piaskową. Pomiędzy nimi chronią się przed wiatrem i piaskiem nieliczne gatunki roślin dwuliściennych, m.in. bardzo rzadki mikołajek nadmorski i nieco bardziej pospolite — lnica wonna, groszek nadmorski i lalka innych. Wydmy białe stopniowo przechodzą w wydmy szare, porośnięte niższą, ale znacznie bardziej zwartą murawą Helichryso-Jasionetum ze szczotlichą siwą, kocankami piaskowymi, turzycą piaskową, jasieńcem piaskowym i kilkunastoma innymi gatunkami psammofitów.

Na obszarze wędrujących wydm Mierzei Łebskiej wykształciły się ponadto unikatowe ekosystemy obniżeń śródwydmowych, z charakterystycznym układem łukowatych wyniesień (tzw. grzęd) pokrytych murawami psammofilnymi oraz rozdzielających je wilgotnych obniżeń (tzw. międzygrzędzi), w których tuż za „plecami” wędrującej wydmy rozwija się (na jedynym miejscu w Polsce) pionierski zespół członowatego situ nadbrzeżnego Juncetum litoralis; w starszych międzygrzędziach