59524 skanuj0024 2

40    2 Pmgnołowan* a plonowon*

i agresji, a więc i zagrożenia, lin sprzeczność interesów większa, tym potencjał zagrożeniu ujęty w kategoriach nominalnych staje się coraz bardziej realny.

Skltmnołć do agresji. Skłonność przeciwnika do agresji jest powiązana z poziomem sprzeczności interesów, ale ma również swoją dynamikę. Państwa dość znacznie różnią się skłonnością do używania w podobnych sytuacjach określonych instrumentów, w tyra siły zbrojnej. Zewnętrznym wyrazem tej skłonności jest zazwyczaj daleko posunięta militaryzacja społeczeństwa, gospodarki i państwo niepowiązana bezpośrednio z potrzebami obronnymi oraz wojenna retoryka władz.

Skłonność do obrony. Także skłonność potencjalnego obiektu agresji do obrony swoich interesów jest dość mocno zróżnicowana, zwłaszcza gdy wchodzi w grę użycie siły zbrojnej. Zew nętrznym wyrazem tej skłonności jest zazwycząj rozbudowa systemu obronnego z silnym naciskiem na pow iązania sojusznicze.

Sion środowiska międzynarodowego. Dwa rozputrywane państwa (ugrupowania. bloki) są zanurzone w środowisku międzynarodowym, które w znacznej mierze determinuje ich działania. Środowisko międzynarodowe może sprzyjać agresji lub obronie czy wprost zachęcać określone państwo do nich, może więc dokonywać dalszej modyfikacji stosunku sil, który jest punkiem wyjścia.

Urealniony czy też prognozowany wskaźnik zagrożenia (z_f) wyglądałby wtedy następująco:

(2.4)

_PZ*r

PO

lub

(2.5)

PO*d

Formula bezpieczeństwa narodowego przyjmie wtedy postać:

PZ*l* a* s< PO • rf—* BN.    (2.6)

Zrozumiale, że współczynniki te wymagają szacowania głównie metodami eksperckimi, ale nawet ich pominięcie daje ogólny obraz waiunków bezpieczeństwa państwa. Jak widać z formuły (2.5), główną determinantą bezpieczeństwa państwa jest stosunek sił. W charakterze syntetycznych wskaźników potencjałów obronnych (agresywnych) mogą występować np. tzw. wskaźniki symptomatyczne (liczba ludności, dochód narodowy, wydatki wojskowe, wielkość sil /hrojnych) lub wskaźniki przetworzone (wskaźniki mocy. potencjałów, sił). Te ostatnie opierają się na różnych mniej lub bardziej skomplikowanych modelach obliczeniowych. W szczegółowych analizach empirycznych trzeba uwzględnić pozostałe wymienione tu elementy.

Juk wynika z przedstawionych równań i nierówności. PZ.i«, mogą przyjmować wartości równe zeru. mniejsze od zera bądź większe od zera. Dodatnie wskaźniki zagrożrnu wskazują na zagrożenie rzeczywiste, natomiast ujemne na rzeczywiste benwezeństwo.

Można pr/yjąć następującą klasyfikację:

VL < 0 * oznacza stan przewagi potencjału obronnego (pełne bezpieczeństwo);

0 i .*, *> I oznacza stan względnej równowagi (względne bezpieczeństwo);

p I oznacza stan przewagi potencjału zagrożenia (brak bezpieczeństwa).

Jest zrozumiałe, że powyższe oceny dotyczą wskaźników urealnionych, a nic nominalnych.

Nietrudno zauważyć, że przedstawiony wskaźnik (w wersji prostej i w wersji rozbudowanej) jest swego rodzaju stosunkiem sil. Gdy stosunki międzynarodowe ujmuje się jako rywalizację (grę o sumie zerowej), osią polityki jednostek politycznych są właśnie stosunki sił.

przykład I

Poniższy przykład, który został streszczony w tablicy 2.1, zawiera ilościową ocenę wszystkich składników' formuły (2.5). Przyjęto stały wyjściowy stosunek •ul jako 5:1. Obliczenie wskaźników potencjału obronnego może się opicroć na pewnych formułach, natomiast pozostałe zmienne mogą być wynikiem ocen eksperckich. W podanym przykładzie ocenę charakteru środowiska międzynarodowego podaje się wyłącznic w liczbach dodatnich, przy czym 1 Oznacza neutralność środowiska wobec zamiarów stron, a 0 - całkowity opór. Moźli* we jest też wprowadzenie zarówno liczb dodatnich, wyrażających sprzyjam*-agresorowi (a więc w istocie powiększających jego potencjał), jak i ujemnych, wyrażających sprzyjanie obrońcy (a więc w istocie powiększających jego potencjał).

Tablica 2.1. Obliczanie wskaźnika zagrożenia dla różnych wariantów

Warianty_	PA	PO	P7.	d	a	i	s
1	5	1	4	0.8	0.1	0.1	02	o.ć»i I
n	5	1	4	o.s	OJ	0.1	02	(Utt I
iii	5		4	0,8	OJ	OJ	OJ	140 i
IV	5	1	4	OJ	OJ	OJ	OJ	140
V	5	1	4	02	OJ	oj	0.4	240 Ą
VI	5	1	4	02	0.6	OJ	OJ	340 i
VII	5	1	4	02	0.6	OJ	1.0	640 I

Żródk*: tfncwiikHhue.

Jak pokazuje tablica 2.1, wskaźnik zagrożenia może się wahać w bardzo szerokich granicach mimo stałego stosunku sił (5:1), przy czym w grę wchodzą czynniki wewnętrzne (potencjał własny, skłonność do obrony) oraz czynniki zewnętrzne (potencjał przeciwnika, skłonność do agresji, charakter środowiska międzynarodowego). Wskaźnik zagrożenia równy 1 oznacza, żc skorygowany (urealniony) potencjał zagrożenia zrównał się ze skorygowanym (urealnionym) potencjałem obronnym. Przekroczenie tego wskaźnika oznacza wejście w strefę zagrożenia realnego.