60826 Uczciwek044 (2)

2.6.3. Regulacja napięcia i przełączniki zaczepów

Zmiany obciążenia podczas pracy transformatora powodują również zmiany napięcia, które niekorzystnie wpływają na pracę odbiorników. W celu ograniczenia tych zmian napięcia do możliwie wąskich granic stosuje się regulację. Najczęściej wykorzystuje się zmianę przekładni transformatora, która polega na zmianie liczby zwojów czynnych po stronie wyższego lub niższego napięcia.

Do tego celu stosuje się przełączniki zaczepów. Regulację w zależności od mocy i wartości napięcia stosuje się w następujących zakresach:

•    dla transformatorów małej mocy ±5%

•    dla transformatorów dużej mocy ±10% do 16%

•    dla autotransformatorów ± 12%.

2.6.4. Moc znamionowa, napięcia zwarcia i prąd jałowy

Moc znamionowa podawana jest w jednostkach mocy pozornej, na jaką transformator został zbudowany i oznacza w VA, kVA lub MVA. Moc transformatora 3-fazowego określa się następującą zależnością:

S = U, -L -V3

Napięcie zwarcia U_z % jest to napięcie wyrażone w procentach napięcia znamionowego, które po przyłożeniu do uzwojenia pierwotnego i zwarciu uzwojenia wtórnego, wywołuje w obu uzwojeniach przepływ prądów znamionowych, na które transformator został zbudowany. Wartość napięcia zwarcia zależna jest od mocy i konstrukcji transformatora, np. dla transformatora 400 kVA, U_z = 4,5%, a dla transformatora o mocy 800 kVA U_z = 6%, a granicznie dla jednostek bardzo dużej mocy nawet ponad 18%.

Prąd stanu jałowego transformatora jest to prąd płynący w obwodzie pierwotnym przy otwartym obwodzie wtórnym: jest to prąd pobierany przez transformator w stanie bez obciążenia. Prąd jałowy wyrażany jest w procentach prądu znamionowego. Prąd ten będzie

mniejszy, im większe są transformatory i lepsze blachy transformatorowe.

Współcześnie budowane transformatory posiadają fabrycznie gwarantowane prądy jałowe na poziomie nie przekraczającym 1%, a w jednostkach dużej mocy 0,4 dó 0,5 %. Mniejszy prąd jałowy - to mniejsze straty.

2.6.5. Zabezpieczanie transformatorów

Transformatory mocy powinny być wyposażone w następujące zabezpieczenia:

•    od zwarć międzyfazowych w uzwojeniach dla mocy transformatorów 1000 kVA i większej,

•    od przetężeń wywołanych zwarciami,

•    gazowo-przepływowe od obniżenia się poziomu oleju i uszkodzeń wewnątrz kadzi, dla transformatorów od 1000 kVA,

•    od przetężeń ruchowych tam, gdzie przetężenia takie mogą występować,

•    termometryczne od zbyt wysokiej temperatury,

•    inne specjalne.

Najpowszechniejszym zabezpieczeniem jest zabezpieczenie zwarciowe, w które wyposażone są wszystkie transformatory mocy. Zabezpieczenie zwarciowe stanowią bezpieczniki topikowe -instalowane po stronie wyższego napięcia transformatorów obniżających o mocy 1000 kVA i niżej. Bezpieczniki są instalowane we wszystkich fazach. Mogą one być stosowane, gdy spełnione są następujące warunki:

•    moc zwarcia układu powinna być mniejsza od mocy wyłączalnej bezpieczników,

•    prąd wkładki bezpiecznikowej powinien być nie mniejszy niż 1,5 prądu znamionowego transformatora,

•    zabezpieczony transformator nie jest narażony na przeciążenia (po stronie niskiego napięcia zainstalowane są w łącznikach zabezpieczenia przeciążeniowe),

•    istnieje możliwość wybiorczego działania bezpieczników.

63