61248 ScannedImage 13

16 Wprowadzenie

mieszczonych w sposób przypominający kaukazoidów oraz mniejsza wypukłość warg. Australoidów charakteryzuje też cofnięte, niskie czoło, wąska głowa, głęboko osadzone oczy, nos wklęsły u podstawy o szerokich nozdrzach, grube trzonowce, szczupła budowa ciała o małych pośladkach, postawa wyprostowana.

Zasiedlanie Australii odbywało się prawdopodobnie przez zachodnią Melanezję, a zwłaszcza brzegi Nowej Gwinei (fala migracyjna omijała górski interior) do wybrzeży zatoki Karpentaria, potem wzdłuż wschodniego wybrzeża na obszar dorzecza Murray, po czym przez Wielkie Góry Wododziałowe na wschód, aż do jeziora Eyre. Najpóźniej zaludniony został obszar Wielkiej Pustyni Zachodniej i Australii centralnej²¹.

Jak się wydaje, najpierw kontynent zasiedlili tzw. Murrayczycy czy też Murray-anie, o jasnej, brązowej skórze²² i falistych, bogatych włosach, spokrewnieni z ludnością typu Ajnów i kaukazoidalną. Zajęli głównie Australię południową, gdzie z czasem zasymilowali poprzednich mieszkańców. Typ ten przeważa obecnie też na wybrzeżach kontynentu i w dorzeczu rzeki Murray (stąd pochodzi ich nazwa). Mówili oni, według Milewskiego, językami paleoaustralijskimi oraz Narrinyeri. Obecnie posługują się głównie językami z grupy Pama-Nyungan.

Później przybyli do Australii tzw. Karpentarianie, podobni pod względem morfologicznym do ciemnoskórych Weddów, którzy wyparli i zasymilowali Murrayczy-ków, przeważający obecnie w centrum kontynentu i na północy. Oni zapożyczyli (lub przynieśli) z Nowej Gwinei długą włócznię do polowania na ryby, haczyki na ryby, platformy pogrzebowe do mumifikacji zwłok i warkotki jako narzędzie związane z inicjacją. Ich języki należały do grupy neoaustralijskiej.

W tym czasie ląd Australii podlegał silnym zmianom klimatycznym, determinującym obraz kontynentu. 10 tys. lat temu potężna susza nieodwracalnie zmieniła w pustynię wnętrze kontynentu, czyniąc życie w interiorze niezwykle ciężkim. Podstawową wartością stała się woda, pochodząca z monsunowych pór deszczowych, większość rzek i zbiorników wodnych okresowo wysycha. Zanik pomostu lądowego ok. 5000-4700 lat p.n.e. odseparował od siebie Nową Gwineę, Australię i Tasmanię. W ten sposób kultury łowców-zbieraczy zostały odcięte od kontaktów z przeżywającą rewolucję neolityczną sferą tropikalną. Australijczycy nigdy nie byli oczywiście całkowicie odizolowani od swych neolitycznych sąsiadów. W wyniku kontaktów kulturowych północnej Australii z Nową Gwineą osadnictwo Ziemi Amhema, wysp Bathurst i Melville’a oraz półwyspu York zdradza ślady obecności substratu papu-askiego i melanezyjskiego tak antropologicznego jak i językowego (grupa papuaska — indopacyficzna). Prawdopodobnie właśnie Papuasi przywieźli ze sobą łuk i strzały, psa dingo, miotacz oszczepów typu atlatl (woomera), bumerangi, tarcze wojenne, łodzie z wysięgnikiem, typy bębnów, formy budownictwa, harpun i metody

²¹    Por. Obszary kulturowe Pacyfiku, Materiały wydane z okazji sesji naukowej „ Australia i Oceania, kultury tradycyjne wczoraj i dziś”, Wrocław 1-2 XII 1978, red. A. P a 1 u c h, Wrocław 1979, s. 17.

²²    Przeżytkiem ich jasna skóra i niebieskie oczy u noworodków, jasne włosy dzieci i niekiedy dorosłych kobiet, oraz falisty — nie kręcony jak u Papuasów — typ włosów.