62877 s094 (2)

byś zamiast nowoczesnych lekarstw stosował wyłącznie zioła, ale jeśli nie będziesz miał innego wyboru, krwawnik wydaje się być skutecznym środkiem zastępczym. Kuklik pospolity, benedykt (Geum urbanum)*. Kuklik jest niepozornie wyglądającą rośliną rosnącą w cieniu przydrożnych drzew. Kiedy byłem dzieckiem, przez długi czas fascynował mnie i nie było dla innie zaskoczeniem, kiedy dowiedziałem się o jego leczniczych właściwościach. W ludow'ych opowieściach jest on siedzibą złych duchów, tak jak większość roślin mających podobnie jak on właściwości bakteriobójcze. Świeże, kwitnące ziele lub ususzony i sproszkowany korzeń są stosowane pod postacią naparu przy opatrywaniu skaleczeń, owrzodzeń i otarć. Słaby napar (1 łyżeczka na szklankę wody) był kiedyś podawany przy rozstrojach żołądka i biegunkach. Odradzam jednak samodzielne stosowanie ziołowych leków podawanych doustnie bez uprzedniego skonsultowania tego z lekarzem. Korzenie kuklika, kiedy się je zgniecie lub przełamie, wydzielają zapach goździków i mogą zastąpić tę przyprawę. Kuklik był kiedyś stosowany zamiast chininy.

Leszczyna (Corylus avellana spp.)*. Krzew (rzadziej drzewo) leszczyny rośnie szybko, wytwarzając proste pędy rosnące blisko siebie. W miejscu uciętego czysto, tuż przy ziemi, pędu wyrasta od dwóch do kilku nowych. W południowo-zachodniej części Brytanii można znaleźć kępy leszczyny, które mająponad metr średnicy. Świadczy to o wycinaniu od wielu lat pędów i pobudzaniu w ten sposób rośliny do wypuszczania nowych. Jest to jeden z bardziej użytecznych krzewów, jakie może napotkać osoba starająca się przetrwać w dziczy. Jej proste pędy w oczywisty sposób nadają się na strzały. Używali ich do tego celu kalifornijscy Indianie. Po rozszczepieniu pędy mogą być używane do robót wikliniarskich i wykonywania plecionych ogrodzeń. Są świetnym materiałem na rożny i szczypce do przenoszenia gorących kamieni. Można łatwo wyginać je w obręcze, po wyschnięciu bowiem zachowują nadany im kształt. Jesienią na krzakach leszczyny pojawiają się orzechy, z których można robić zapasy lub zjadać, nim dojrzeją w pełni i opadną na ziemię. Laskowe orzechy miele się również na mąkę. Jako lekarstwa używa się liści i kory, z których sporządza się wywar stosowany przy opatrywaniu wolno gojących się ran.

Lipa*, lipa amerykańska (Tiiia spp ). Zewnętrzna kora tych drzew nadaje się na poszycie dachów, a z ich łyka można pleść doskonałe powrozy. Drewno używane jest do niecenia ognia przez pocieranie z użyciem świdra i piły ogniowej. Z kwiatów sporządza się zimny napar stosowany do uśmierzania bólów głowy.

Lucerna siewna (Medicago sativa)*. Ta wyjątkowo pożywna roślina jest bardzo bogata w witaminy A, D i K. Umyta może być jednym ze składników leśnej sałatki. Innym rozwiązaniem jest użycie jej po wysuszeniu jako domieszki do herbatek ziołowych. Nie jest na tyle smaczna, żeby parzyć ją samą, więc próbuj mieszać lucernę z herbatką z owoców dzikiej róży.

Łoboda rozłożysta (Atriple.r patulum)*, łoboda oszczepowata (Atriplex hasta-tum)*. Wykorzystuje się ją tak samo jak komosę białą.

Łopian (Arctium lappa, Arctium minus)*. W warunkach walki o przetrwanie łopian jest ważną roślinąjadalną. Jego młode delikatne liście zawierają wiele witamin i można gotować je jako jarzynę liściową. Lecz najważniejszy jest wielki, bogaty w węglowodany korzeń. Ponieważ łopian jest rośliną dwuletnią, tyle czasu potrzeba, żeby dopełnił się jego cykl życiowy. W pierwszym roku wytwarza on tuż przy ziemi małą kępkę liści. Umożliwiają mu one czerpanie energii z promieni słonecznych, która jest przetwarzana przez roślinę na skrobię i cukier gromadzone w korzeniu. W drugim roku wykorzystuje ona tę zgromadzoną energię do wytworzenia pędu kwiatowego wysokości od 1 do 1,8 m. Bogaty w substancje energetyczne, jednoroczny korzeń jest nie lada gratką dla człowieka walczącego o przetrwanie. Ponieważ wrasta on głęboko w podłoże, nie jest łatwo wydobyć go z ziemi. Przed użyciem należy zedrzeć z niego grubą skórkę, a potem długo dusić go na parze lub gotować kilka razy zmieniając wodę, aż przestanie być twardy i łykowaty. Można go też smażyć, ale uważam, że najlepiej jest dodać go do zupy lub gulaszu. Ogromne, szerokie liście mogą zastąpić bandaż przytrzymujący opatrunek. Można z nich zrobić nawet czerpak do wody lub kapelusz chroniący przed słońcem. Z fragmentów wysuszonej łodygi można wykonać ręczny świder ogniowy.

Malina właściwa (Rubus idaeus)*. Ten najsmaczniejszy leśny owoc nie wymaga dłuższego omówienia. Warto tylko wspomnieć, że poza owocami, które można jeść surowe i pod postacią rozmaitych przetworów, do wykorzystania nadają się również liście, z których po ususzeniu parzy się herbatki. Leśna herbata ze zmieszanych liści jeżyn i malin jestpo prostu wyborna!

Marchew zwyczajna (Daucus carota)*. Przedstawicielka rodziny baldaszkowa-tych, do której należy kilka wyjątkowo trujących gatunków. Trzeba z dużą ostrożnością oznaczać tę roślinę, chociaż ma ona rzucającą się w oczy cechę, która umożliwia jej szybką identyfikację. W centrum baldachu z białych kwiatów znajduje się jeden purpurowy. Jest to nieomylny znak, że mamy do czynienia z właściwą rośliną¹. Jadalny korzeń kremowej barwy jest o wiele mniejszy niżu odmiany uprawnej. Dzikie marchewki najlepiej wkroić do gulaszu.

Mącznica lekarska, kinnikinik (Arctostaphylos uva-ursi)*, mącznica alpejska (A. alpinus). Mącznica lekarska występuje od niżu po wysokie góry, mącznica alpejska zaś, jak wskazuje jej nazwa, tylko w górach. Jagody tych roślin można przyrządzać na różne sposoby. Surowe są raczej trudne do przełknięcia. Ususzone liście to słynny kinnikinik północnoamerykańskich Indian, uwielbiany przez nich składnik tytoniowych mieszanek.

Mniszek pospolity (Taraxacum officiale)*. Z medycznego punktu widzenia niepozorny mniszek pospolity, zwany również mniszkiem lekarskim, jest bardzo wartościową rośliną, głównie z powodu jego łagodzącego działania na układ trawienny. Pobudza również łaknienie i z tego względu jest ważnym elementem każdego większego leśnego posiłku. Zawiera witaminy A, B i C. Wszystkie jego części sąjadal-ne. Liście jada się surowe lub gotuje, podobnie jak korzeń. Korzeń dorodnego mniszka może osiągnąć rozmiary palca dorosłego człowieka. Roślina ta najczęściej używa-

95

1

Niestety, cecha ta nie występuje zawsze (przyp. tłum.).