Chyba nikt nie ma wątpliwości, że akwa-rystyka jest ciekawym i wciągającym hobby. Niewiele innych zajęć umożliwi nam tak bliską obserwację zwierząt i pozwoli na studiowanie sposobów ich zachowania. Najciekawsze będą dla nas akwaria ze zwierzętami bezkręgowymi. Ciągle będzie się w nich coś działo. Jeśli ktoś poświęci im wystarczającą ilość czasu (a musimy go mieć, żeby nasze zajmowanie się akwarystyką miało jakikolwiek sens), ten codziennie przeżyje nową przygodę.
Obserwacja akwarium nie jest tylko sztuką dla sztuki, nasze spostrzeżenia są często niezwykle ciekawe dla innych akwarystów, a czasami mogłyby zainteresować nawet naukowców. Dlatego każdy akwarysta powinien prowadzić notatnik, w którym zapisywałby wszystkie swoje obserwacje. W założeniu takiego dziennika pomoże nam wykaz wydrukowany na następnej stronie (patrz strona 196.). Możemy wpisywać do niego wszystkie nasze spostrzeżenia dotyczące zachowania zwierzęcia, warunków zewnętrznych i parametrów wody. Dzięki prowadzeniu takich notatek już po dość krótkim czasie otrzymamy kompletny obraz zachowań poszczególnych organizmów i będziemy mogli lepiej się nimi zajmować.
W tym kontekście bardzo interesujące są nie tylko pytania dotyczące sposobów rozmnażania, zachowań socjalnych czy wymagań pokarmowych konkretnego zwierzęcia. Często nic nie wiadomo o bardziej banalnych (chociaż nie mniej ważnych) sprawach. Ciągle nie jest znana np. długość życia wielu gatunków bezkręgowców.
Niemal wszyscy akwaryści zapominają o obserwowaniu akwarium w nocy. A przecież cała obsada zbiornika jest podporządkowana takim samym rytmom dobowym, jakie zostały wykształcone na obszarze rafy koralowej. Wiele gatunków skorupiaków, a szczególnie niektóre krewetki i kraby z rodzaju Maja, przynajmniej w pierwszych tygodniach swojego pobytu w akwarium prowadzą wyłącznie nocny tryb życia. Tak jak jest to w warunkach naturalnych, nigdy nie uda się nam ich zaobserwować przed godziną 22.00 - w ciągu dnia będą się one ukrywały w mrocznych szczelinach dekoracji.
Niektórzy akwaryści są niezwykle zdziwieni widokiem, jaki roztacza się przed ich oczami po włączeniu i skierowaniu światła latarki na akwarium morskie po godzinie 23.00. Nagle zupełnie nieznane gatunki ślimaków spacerują sobie po „liściach” glonów, krab z rodzaju Maja, o którego istnieniu w zbiorniku nie mieliśmy najmniejszego pojęcia, przechadza się po kolonii korali madreporo-wych. Krewetka pistoletowa, której nigdy nie udało się nam zaobserwować, a której obecność tylko podejrzewaliśmy, na podstawie słyszanych głośnych, przypominających wystrzał z pistoletu, szczęknięć mocnych szczypiec, beztrosko biega po piaszczystym dnie akwarium.
Nocne obserwacje zbiornika morskiego są więc obowiązkowym zajęciem każdego poważnego akwarysty. Niewielka doza cierpliwości i kieszonkowa latarka wystarczą do odkrycia tego nieznanego i tajemniczego świata.
Takie informacje nie są niczym nowym dla każdego bardziej doświadczonego nurka. Wiedzą oni, że nocne odwiedziny rafy koralowej, a przecież nasze akwaria są - chociaż w niewielkiej skali - jej lustrzanym odbiciem, można zaliczyć do najpiękniejszych przeżyć, jakie mogą spotkać każdego zapalonego nurka.