64019 ScannedImage 21

ENERGICZNY WICEKRÓL AL-HA&ÓI&

Al-Haggag, miody nauczyciel z at-Ta’ifu² w al-Higazie, który rzucił pióro, a chwycił za miecz, aby wesprzeć chwiejący się tron omajjadzki, został mianowany gubernatorem Arabii w wieku trzydziestu jeden lat, po pokonaniu groźnego pretendenta 'Abdullaha ibn az-Zubajra (692), który przez 9 lat utrzymywał tytuł i władzę kalifa. W 2 lata później al-Haggag spacyfikował al-Higaz, a wraz z nim i Jemen, a nawet al-Jamamę na wschodzie. W grudniu 694 r. został wezwany przez 'Abd al-Malika, aby wykonać podobne zadanie w burzliwym i niezadowolonym Iraku, którego naród był „ludnością schizmy i hipokryzji¹¹³. Tutaj alidzi i charydżyei ciągle sprawiali kłopot Omajjadom. Niespodziewane przybycie al-Haggaga do słynnego meczetu w Kufie w przebraniu i w towarzystwie tylko 2 poganiaczy wielbłądów, jego energiczne wstąpienie na kazalnicę i odsłonięcie ciężkiego turbanu, który zasłaniał mu twarz, oraz płomienne przemówienie należą do najbardziej dramatycznych i popularnych epizodów występujących w literaturze arabskiej. Ogłoszenie przezeń zasad swojej polityki w niedwuznaczny sposób pokazało Irakczykom od samego początku, że jego metody nie będą metodami łagodnymi w traktowaniu nielojalnej ludności.

Eozpoczynając swoje przemówienie cytatem wiersza starożytnego poety:

„Jestem tym, który rozprasza ciemność i wspina się na wymoste szczyty.

Kiedy podniosę turban z mej twarzy, rozpoznacie mnie",

mówca ciągnął dalej: „O ludu Kufy! Jestem pewien, że widzę głowy dojrzałe do ścięcia, i zaprawdę mówię wam, że jestem tym człowiekiem, który to uczyni. Wydaje mi się, że widzę krew pomiędzy turbanami a brodami...“⁴.

W rzeczywistości żadna głowa nie okazała się zbyt wysoka dla bezlitosnego omajjadzkiego wicekróla, żaden kark nie okazał się zbyt twardy, aby go nie mógł złamać. Nawet Anas ibn Malik, wybitny tradycjonalista i wielce szanowany Towarzysz Proroka, oskarżony o sympatię dla opozycji, musiał nosić wokół swej szyi kołnierzyk z pieczęcią wicekróla ⁵. Prawie 120 tys.⁶ istnień ludzkich, jak mówią źródła, padło ofiarą tego gubernatora Iraku, który jest przedstawiony przez historyków arabskich jako krwiożerczy tyran, prawdziwy Neron. Należy zaznaczyć, że większość tych historyków była szyitami lub sunnitami piszącymi podczas panowania Abbasydów. Poza krwiożcrczością także obżarstwo oraz bezbożność tyrana są ulubionymi tematami tych historyków ⁷.

Drastyczne środki al-Haggaga, dające się usprawiedliwić czy też nie, nie zawiodły w przywróceniu porządku zarówno wśród zrewoltowanych mieszkańców Basry i Kufy, jak też w całym jego rozległym wicekrólestwie, które

¹ Ibn Rusta, s. 216; Ibn Dur.ajd, Iśliądą, s. 187.

^J Al-Ja'qubi, t. II, a. 326; ai-Mas'udi, t. V, s. 295.

* Al-Mubarrad, Kamil, s. 215-216; por. al-Ja'qubi, t. II, s. 326; al-Mas'udi, t. V, s. 244.

At-Tabari, t. II, s. 854 n.

‘ Ibn al-Tbri, a. 195; por. al-Mas'udi, t. V, s. 382; Tanbih, s. 318; at-Tabari, t. II, s. 1123.

¹ Ad-Dinawari, Ahbdr, a. 320-322, al-Mas'udi, t. VII, a. 21S; at-Tabari, t. II, s. 1122 n.; Ibn 'Asiikir, t. IV, s. 81.