61835 P1120701 resize

TTu ii itanl miru s»nę|nęł*Vi----> r polowań 13.2.1 3) W jednym przytułku myśli

. Woob i    scica jefcan w taar ipnotai»Kme «tarw«). w innym pr/y pomocy

..y, yę mdW    » «cv iR>v 4a - scena prawa), a w trzeciej scenie jeździec

znJ^prm nomem się m tatar. podczas gdy *a nim jelcu atakowany jest prze* drapieżnika W\aia z -p* ar pukia— apMane były przez przywódców płomiennych. o czym famVTą sówmea day pitanc. ap. z Hodatafu - kołczan i haczyki do wędki, a pas » Nosom Mesmpaswmilcra także lowseme ryb (R>c.4a-scena lewa).

Koicmini omvm lematem jest symptegma (3.2.1.4). występująca w dwóch różnych _a Nn»>n pasie / Nowego Mota. w ujęciu znanym powszechnie z snuł (Kk 4bkm*v czym u męzczymy zwraca uwagę nadmiernej szerokości pas oraz w przed-I ,11, • miiujii Igigi na Musze pasa z Brezje (Słowenia) - tutaj mężczyzna klęczy p—i siedzą na trotue kotnetą. a scena ta prawdopodobnie odzwierciedlała sytuacje

linina Itiry |—i-gr scenę przędna wiajacą kobietę siedzącą na tranie i klęczą-

«cco pned mą męaczyznę. prawdopodobieństwa nabiera interpretacja wskazująca na kntaonc połączenia wodza plemienia (kapłana) z żeńskim bóstwem lokalnym symbolizującym Motkę-Zjcmię    _ _m    ,

Warto również postawie pytanie o treść symboliczną wiązaną ze stołkiem, a przede wwyrtkńn. |niwni czy jest oń symbolem reprezentującym panującego? Wydaje się. że lyfeo wyżej postawione osoby siedziały na stoikach i tylko one mają wachlarz w ręce. Wedtag praekazów celtyckich jedynie król mógł sypiać z królewską potęgą/bóstwem krajowym. Oy maiemy ir wyobrażenia połączyć również z obrazami przekazanymi nam na srtałacłi? Me wnaoski można wysnuć odnośnie nosicieli pasów, jeżeli interpretacja pnntemrs aa ntnhirli. jako święta plemiennego, znajduje potwierdzenie, a na pasach rozpoznajemy w raswizir podobną, tylko skrótowo oddaną ideę?

Skoro na obu rodzajach nośników obrazu - pasach i situlach - odnajdujemy sceny takie same lub podobne. lo również ich intcrpnrtacjc powinny być zgodne, ponieważ treści ikono-gniriczr^ przypuszczalnie pochodzą / tej samej sfery duchowej. Wydaje się, że świadczą one n «ppśs w»yni pnww nanhiwsd przywódczych (3-3). Sceny walki, względnie zawodów ant sceny rozszarpywania przez zwierzęta mogą zgodnie z tym symbolizować silę. odwagę i potęgę - według antycznych autorów Celtowie słynęli ze swojej odwagi. Jeżeli / noszenia para i dalszych symboli uaBH.jó na przykład oszczepu, w którym również zawarte jest wiele treści symbolicznych, da się odczytać wysoką pozycję społeczną, to można - idąc dalej - rozpoznać także władzę pwaijęccgo. przede wszystkim jeżeli chce się dodatkowo uwzgłędtńć ideową wymowę trzech tego rodzaju blach od pasa z Krainy. Scenę bankietową zCmccri (Ryc.S) można wtedy rozumieć jako tego rodzaju skrót ideowy. Sceny miłosne jako symbol miłości i płodności prawdopodobnie nic odnoazą się bezpośrednio do prokreacji człowieka, rozmnażana oę zwierząt i roślin, chociaż król przez swoje ../drmvic'7zhawicnie był a zatoodpow mrtriałaj. ale symbolizują mityczne połączenie kraju/Matki-Zaemi z przyszłym przywódcą, dzięki któremu mog! stać się on dopiero władcą. W końcu, pochód mężczyzn może przedstaw iaC zarówno zebranao poselstw o przywódców plemienia, jak też obrzęd imrjarji młrirtra \y i przyjęcia jej do klasy wojowników.

Za znaczeniem i treścią symboliczną pasów, względnie za posiadaną przez nich mocą (4). przemawiają nie tylko przedstawione na nich sceny lecz również ich lic/ne naprawy, przy pomocy których starano się -uzdrowić” złamany pas. Pokazuje to jak bardzo -święte” były te pasy dla ich posiadaczy, względnie dla społeczeństwa, jak sakralny był ich charakter i jakie szczególne sity i potęgi musiały być z nimi związane, ze podejmowano naprawy nawet wówczas, gdy w ich wyniku poszczególne sceny przestawały być rozpoznawalne (np. Brezje. nr 17 i 18).

Tłumaczył Andrzej Letigdawicz

KULTURA SYMUOUCZNA kHUM) Ml MflUKKWYl H l.roKI HĄZD . Wt IIIIKJ IHWI 2RJOA « eurmu środkowej, warszawa-wroclaw-kmkutin san

Jerzy Bąbel

Państwowe Muzeum Archeologiczne. Warszawa

Rytualne znaczenie

niektórych pótnocnoeuropejskich brzytew z epoki brązu. Próba interpretacji

Wstęp

W epoce brązu na wielu obszarach Europy pojawiły się narzędzia wykonane ze stopu miedzi i cyny służące do ścinania włosów. Archeolodzy początkowo uważali je za noże winiarskie, noże do cięcia drewna i wyprawiania skór zwierzęcych, skrobaczc, narzędziu chirurgiczne lub przedmioty kultowe. Dopiero z czasem zaczęto nazywać je brzytwami, gdy okazało się. że na licznych lego typu narzędziach środkowoeuropejskich zachowały się jeszcze włosy ludzkie i zwierzęce. Odkryto także futerały na brzytwy wykonunc ze skóry. drewnu, brązowej blachy oraz nieokreślonych materiałów organicznych (Jockenhóvcl 1971. s. 245 passim).

Brzytwy posiadują różne kształty. Wiele z nich zdobionych jest na ostrzach wyrytymi motywami figuralnymi i geometrycznymi. Dotyczy to głównie zabytków ze Skandynawii datowanych na IV i V okres epoki brązu (1100-700 p.n.c.). Brzytwy od dawna budziły zainteresowanie licznych badaczy. Starali się oni określić nic tylko chronologię i typologię tych narzędzi lecz znaleźć analogie do motywów zdobniczych w sztuce epoki brązu, w tym wśród słynnych skandynawskich rytów naskalnych. Próbowali również wytłumaczyć funkcję brzytew i semantykę zdobiących je ornamentów (Wilkc 1913; 1920; Hoemes 1917; Schwantes 1939; Althin 1945; Sprockhoff 1954; Jockcnhóvcl 1971; 1980; Biunco Peron! 1979; Gedl 1981). Część badaczy uważała również, że poprzednikami owych utensyliów były krzemienne narzędzia wiórowe (Fischer 1956). którymi posługiwano się na początku epoki brązu do ścinaniu włosów (Jockcnhdvcl 1971, s. 248).

157