65166 Zasady Wykładni Prawa L Morawski&2

* ■

Zasady wykładni prawa ■ ■ *

i to zasadniczo bez względu na to, w jakim czasie zostały ustanowione sprzeczne ze sobą normy i jaki jest zakres ich ogólności. TK w wielu swoich orzeczeniach podnosi konieczność respektowania w toku tworzenia, stosowania i interpretacji prawa hierarchii aktów normatywnych¹. Uzasadnienie reguły lex superior jest oczywiste, jednakże ze względu na treść konkretnych uregulowań mogą pojawiać się problemy proceduralne związane z jej zastosowaniem. Jak powiedzieliśmy, w naszym prawie tylko TK ma prawo uchylić niezgodny z Konstytucją, ustawami lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi akt normatywny i prawo takie nie przysługuje innym sądom (art. 188 pkt 1 Konstytucji). Powstaje jednak pytanie, czy sąd powołując się na zasadę lex supeńor derogat legi gerterali może odmówić in con-creto zastosowania aktu lub normy, którą uważa za sprzeczną z aktem lub normą hierarchicznie wyższą. W naszym porządku prawnym osobno należy rozważyć przypadek sprzeczności norm ustawowych z Konstytucją oraz przypadek sprzeczności innych aktów normatywnych. Jeśli chodzi o sprzeczność ustaw z Konstytucją wyodrębniły się dwa poglądy. W myśl pierwszego, sąd powołując się na się na zasadę niezawisłości sądów (art. 178. ust. 1. Konstytucji) oraz zasadę bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2) może odmówić zastosowania w konkretnej sprawy ustawy, która jest sprzeczna z Konstytucją (por. uchwała SN z 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNP 2002/2/34; wyrok SN z 25 lipca 2003 r., V CK 47/02, LEX nr 157312; wyrok NSA z 24 października 2000 r., V SA 613/00, „Glosa” 2001/4/31). W myśl drugiego poglądu w przypadku stwierdzenia niezgodności ustawy z Konstytucją sąd nie może samodzielnie odmówić zastosowania ustawy i jeżeli poweźmie poważne wątpliwości w kwestii zgodności ustawy z konstytucja, to powinien w trybie art. 193¹⁽¹ Konstytucji zwrócić

1

Kwestii zgodności z Konstytucją i ustawami rozporządzeń dotyczy m.iti. orzeczenie TK z 1.04.1994, U 7/93, OTK 1994, poz. 5; uchwal Sejmu - orzeczenie TK z 19,06.1992, U 6/92, OTK 1992. poz. 13; zarządzeń - orzeczenie TK z 28.10.1996, P 1/96, OTK ZU 1996/5, s. 337; wyrok TK z 20.10.1998, K 7/98, OTK 1998, poz. 96. Ogólnie o obowiązku respektowania hierarchii aktów normatywnych - wyrok TK z 9.11.1999, K 28/98, OTK 1999, poz. 156. Kwestii zgodności rozporządzeń z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi dotyczy wyrok TK z 19.05.1998, U 5/97, OTK 1998, poz. 46. Szerzej na ten temat L. Leszczyński, op. cit., s. 278.

Art. 193. Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

* w m 262 ■ * ^v-