66091 Tucholska8

sos STANJSŁrtWrt T UCHOLSSRA ;

Grossmsn (197?) podkreśla następujące cechy w wyglądzie zewnętrznym jednostek należących do klinicznego typu upośledzonych: szeroki nos, otwarte usta z wysuniętym językiem, grubymi wrgami 1 szorstka skórę policzków.

Typ ,akliniczny stanowi najbardziej licznę grupę wśród osób z odchyleniem- od normy intelektualnej. U jednostek tych . .nie występuje stygmatyzacJa fizjrczna wskazująca na niedorozwój, a ich ogolny iloraz inteligencji najczęściej waha sią w~,grsnicach 50-69. Z perspektywy zaś edukacyjnej dzieci o typie nleklinicznym są zdolne do uczenia się w szkołach specjalnych (Cleland 1978).

współczesna nauka idzie więc coraz bardziej w kierunku dychotomicznego podziału upośledzonych a istotne różnice między głębszym a lżejszym upośledzeniem Wald <1987 s.432) sprowadza do następujących:

1.    W glęTjśżym''upośledzeniu: umysłow5'm znacznie częściej nożna zidentyfikować czynnik przyczynowy 1 częściej przyczynę upośledzenia jest Jeden, czynnik. W lżejszym upośledzeniu umysłowym najczęściej nemy do czynienia z uwarunkowaniem wieloczynnikowym;

2. W głębszym upośledzeniu umysłowym z reguły stwierdza się objawy organicznego uszkodzenia mózgu , w lekkim upośledzeniu umysłowym objawy te stwierdza się w niewielkiej proporcji przypadków.

3.    W iekkim upośledzeniu umysłowym korelacja- mlęd2y-ysprawńośią umysłuwę

rodziców . i dzieci jest podobna jak w normie - około- 0;5; w .głębszym korelacja to Jest bliska 0;......    .    .... .    ,. ...., .    ».

4-. W głębszym upośledzeniu umysłowym rozkład społeczny tego zjawiska ma charakter w . zasadzie losowy. W upośledzeniu lekkim 95%. przypadków pochodzi z najniższych wartw społecznych.

Wyni ki prowadzonych badań empirycznych i.obserwacji klinicznych

nad heterogenicznośclę grupy umysłowo upośledzonych nie pozostały

: :    ■ V r.-T,    . ó - - .: f - -

bez wpływu no klasyfikację stopni upośledzenia umysłowego.

Komitet Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego opracowując

kolejną wersję podręcznika diagnostycznego znanego Jako DSM-III

(wydanego w 1980) w porozumieniu z Amerykańskim Towarzystwem do

Spraw Upośledzeriia'- .Umysłowego (5rżyj'9'ł    zEodjrfct kowaną wersję

klasyfikowania poszczególnych stopni odchylenia od normy

intelektulnej, która została doprecyzowana w najnowszym

-    -f ...    ;• •: ,    a-są*- 1    •:'.‘ S“. r~iZ- . -wŁ-i'.    '■ f "H '■

zrewidowanym wydaniu tego podręcznika znanego jako DSM III-R

(wydany w 1987 roku).

Tabela 2. Najnowsza aktualnie obowiązujęca klasyfikacja upośledzenia umysłowego,

Stopień

DSM III

1.1.

DSM III-S

1,1.

Lekki

Umlarkowsny

Znaczny

Głęboki

50-70 50-55 do około 70 35-49 35-40 do 50-55 20-34 20-25 do 35-40

poniżej 20 poniżej 20 lub    25

Charakterystyczną cechę tego sjrstemu klasyfikacyjnego Jest znaczne rozszerzenie granic lekkiego upośledzenia umysłowego od I.I. 50 do 70, co uzasadnia się danymi płynącymi z praktyki klinicznej <DSM III 1980    s.37; DSM III-R 1987 s.28>. ponadto

najnowsza zrewidowana wersja klasyfikacji charakteryzuje się bardziej elastycznym podejściem przy ustalaniu ilorazów granicznych, co oceniane Jest pozytywnie, gdyż sprzyja konieczności bardziej klinicznego podejścia ze strony psychologa w postępowaniu diagnostycznym, postulowanego u nas od lat przez Kostrzewaki ego (1974,    19767. Najnowsza klasyfikacja zmusza psy

chologa do sięgania po dodatkowe, pozatestowe (niepsychometry-czne) informacje o dziecku w sytuacji, gdy ma rozstrzygnąć stopień upośledzenia umysłowego.

W obszernym piśmiennictwie światowym dotyczącym upośledzenia umysłowego - stosunkowo wiele miejsce poświęca się zagadnieniom kryteriów 1 klasyfikacji upośledzenia umysłowego. Znaczenie tych kwestii dla diagnostyki , psychologicznej Jest bardzo duże.

Niniejsze opracowanie bazujące głównie na amerykańskiej literaturze. psychologicznej stanowi próbę systematyzacji najnowszej wiedzy dotyczącej tych zagadnień. Warto podkreślić, że prezentowane tu, powszechnie stosowane i akceptowane systemy klasyfikacji upośledzenia umysłowego są doskonalone, uzupełniane i modyfikowane. Fakt ten, z,Jednej strony wymaga, pewnej otwartości i czujności no

ewentualne-nowe-ujęcla, _.i____opracowania. _t.ych_. zagadnień Jakie mogą

być publikowane w li teraturze,; światowej; z drugiej zaś sygnalizuje "potrzebę podejmowania prac mających na celu dalsze doskonalenie istniejących systemów klasyfikacji; dyskusję nad ich przydatnością 1 użytecznością, nad doskonaleniem narzędzi pozwalających na rzetelną diagnozę upośledzenia 'umysłowego zgodnie z obowiązującymi kryteriami.