66664 skanuj0246 (4)

Tablica 10.6

Rodzaje procesów zużywania tribologicznego i ich charakterystyka [7]

Charakter zużycia	Rodzaj zużycia	Przyczyny	Rodzaj ruchu	Rodzaj tarcia	Uwagi
Chemiczno- -mechanicz- ny	utleniające, ścierne	mechaniczne niszczenie chemicznie wytworzonych struktur powierzchniowych	ślizgowe (toczny)*’	suche i mieszane	w określonych warunkach zużycie normalne, o małej intensywności
	ścierne	mikroskrawanie	ślizgowe	suche	na ogół duża intensywność zużywania
Mecha niczny	zmęczenio we: -    łuszczenie -    wykruszanie	zmęczenie warstwy wierzchniej wskutek cyklicznych obciążeń	toczny lub toczny z poślizgiem	suche mieszane płynne	niszczenie do uszkodzenia
	odkształce niowe	odkształcenie plastyczne warstwy wierzchniej	ślizgowy toczny	suche mieszane (płynne)*’	uszkodzenie
Fizyczno- -mechanicz ny	adhezyjne	sczepianie, zrastanie i mechaniczne niszczenie mikropołączeń (na zimno)	ślizgowy	suche	uszkodzenie
	cieplne	jw., z większą intensywnością wskutek podgrzania warstwy wierzchniej	ślizgowy	suche	uszkodzenie

*’ Nawias oznacza, że podany rodzaj zużywania występuje również przy tym rodzaju ruchu lub tarcia.

Zużycie zmęczeniowe wywołane jest tarciem tocznym i występuje podczas toczenia lub toczenia z poślizgiem. Typowymi rodzajami tego zużycia jest łuszczenie i wykruszanie.

Zużycie przez łuszczenie (spalling) występuje w styku suchym lub też w styku słabo smarowanym i polega na oddzielaniu się materiału w postaci łusek (na powierzchniach zużytych występują obszerne, ale płytkie ubytki). W częściach maszyn zużycie tego rodzaju występuje w słabo smarowanych łożyskach tocznych i przekładniach zębatych.

Zużycie przez wykruszanie (pitting) występuje w smarowanym styku a jego przyczyną jest głównie zmęczenie warstwy wierzchniej. Proces wykruszania składa się jakby z trzech faz: I — tworzenie się mikroszczelin pod wpływem zmęczenia, II — rozklinowywanie mikroszczelin pod wpływem wtłaczanego oleju podczas przetaczania elementów po sobie i III — wyrywanie cząstek materiału z warstwy wierzchniej (powierzchnie zużyte są gęsto usiane drobnymi jamkami i wyglądają jak „po ospie”). W zespołach maszyno-

246