67092 pdl!6

zamek Sobień w Załużu znajdującym się w niewielkiej odległości od Leska.

Tu w murach Sobicnia miały miejsce wypadki, których uwieńczeniem stała się legenda o „Czarnej Pani" z Leska. Otóż w drugiej połowie XV w. ówczesny władyka Sobienia z rodu Kmitów zmarł przedwczesną śmiercią, pozostawiając młodą żonę w nieutulonym żalu. Wdowa postanowiła do końca życia nie zdejmować szat żałobnych i dochowała wierności swemu zobowiązaniu. Wkrótce też zginęła śmiercią tragiczną w płomieniach Sobienia podpalonego przez wojska węgierskie w 1474 r. Kilkadziesiąt lat później ród Kmitów przeniósł się do nowo zbudowanego zamku w Lesku, a wraz z nim... duch nieszczęsnej wdowy ukazujący się pod postacią zjawy „Czarnej Pani". I chociaż na przestrzeni swych dziejów zamek zmieniał właścicieli, stając się kolejno rezydencją takich rodów, jak Ossolińscy, Mniszkowie czy Krasiccy, to „Czarna Pani" pozostawała nadal jego mieszkanką. Głównie wieczorową porą spotkać można było na korytarzach i w komnatach zamkowych tajemniczą postać wysokiej młodej kobiety w długiej czarnej sukni z twarzą przesłoniętą czarnym szalem. Pojawiała się nagle, cicho i bezszelestnie mijała patrzących na nią ludzi i również nagle rozpływała się w powietrzu. Jej pojawienie się podobno zakłócić nawet miało radosną atmosferę balu karnawałowego, jaki zorganizowany został na zamku w 1780'r. A oto relacja tego wydarzenia odnotowana przez naocznego świadka, Annę Pinimirską: „Postać w czerni przesunęła się przez rozbrzmiewające muzyką komnaty i weszła do sali, gdzie rozbawione towarzystwo ustawiało się właśnie do poloneza. Zdumieni goście rozstąpili się przed nią, orkiestra przestała grać — choć wszystkie okna z powodu mrozu były zamknięte — zerwał się zimny powiew i świece w kandelabrach przygasły. Dama we wdowich kirach przeszła przez salę i zniknęła w przeciwległych drzwiach" („Katalog duchów polskich").

„Mała Pani" z Odrzykonia

Na jednym ze skalnych wzniesień Pogórza Dynowskiego w miejscowości Odrzykoń wznoszą się poszarpane ruiny zamku Kamieniec z XIV w. Początkowo stanowił on własność rodu Krzemienieckich wywodzących się od Klemensa Pilawity z Moskorzewa. Mury tego zamku były świadkami szeregu historii obyczajowych utrwalonych w naszej literaturze pięknej. Tu miał miejsce słynny spór dwóch rodów o mur graniczny utrwalony w „Zemście". A. Fredry. Tu również w połowie XIX w. zamieszkiwał samozwańczy „król" Krosna — Machnicki, pierwowzór bohatera powieści S. Goszczyńskiego „Król zamczyska". Zamek ten ma także swojego ducha opiekuńczego „Małą Panią", a rodowód wyobrażenia tej postaci jest następujący. Zamieszkująca zamek na przełomie XV—XVI w. wojewodzina Barbara Krzemieniecka