67892 Zdjęcieb7

E. Cassirer pisał: „... zamiast określać człowieka jako animal rationale, powinniśmy określać jako animal symbolicum. W ten sposób potrafimy wskazać na odrębność gatunkową człowieka i zrozumieć otwierającą się przed nim drogę do cywilizacji” **. W dalszym ciągu swoich rozważań autor ten wysunął tezę, .....że

myśl symboliczna i symboliczne zachowanie należą do najbardziej charakterystycznych cech życia ludzkiego i że cały postęp kultury jest nimi uwarunkowany” Ten symbolizm zachowań ludzkich najwyraźniej ujawnia się w rytualizacji życia publicznego i prywatnego. Wynika to stąd, iż działania rytualne wkraczają w najwrażliwszą sferę życia ludzkiego — sferę przeżyć duchowych. Rozumienie tego faktu ma aspekt praktyczny, ponieważ wskazuje na potrzebę ciągłej konkretyzacji poszczególnych form obrzędowych tak, aby stanowiły one dla jednostek ludzkich i grup społecznych autentyczne symbole społeczno--kulturowe. Oznacza to konieczność takiej ich organizacji, aby wytwarzały one atmosferę emocjonalnego zaangażowania uczestniczących w nich osób. Tylko wówczas obrzędy spełniać mogą przypisywane im funkcje społeczne oraz rolę przekaźników pożądanych treści ideologicznych, etycznych czy politycznych. W przeciwnym natomiast wypadku dochodzi do formalizacji obrzędu i powolnego zaniku zasadności jego społecznej funkcjonalności.

W toku historycznego procesu swego rozwoju ludzkość ukształtowała dwa zasadnicze cykle obrzędowe odpowiadające uroczystościom i ceremoniom o odmiennym charakterze i zasięgu funkcjonalności. Określamy je mianem obrzędowości publicznej i prywatnej (zwanej także prywatno-publiczną). Na cykl pierwszy składają się obrzędy związane z obchodami dat i okresów szczególnie ważnych dla pamięci społecznej oraz współ-noty jako całości. Cykl drugi obejmuje natomiast obrzędy stanowiące uroczystą oprawę wyróżnionych momentów w biografiach jednostkowych. W ramach obu tych cykli powstało wiele różnorodnych zwyczajów, obrzędów i świąt mających swoje uwarunkowania genetyczne w określonych kontekstach historycznego procesu rozwoju społecznego. Wiele z nich utraciło w międzyczasie swoją obiegowość społeczną i nawet uległo zapomnieniu. Stanowi to wyraz pewnej prawidłowości, każda nowa epoka wytwarza bowiem odpowiadające jej (pod względem charakteru i treści) zwyczaje, obrzędy i święta. Należy tu jednak zastrzec, iż ujawnianie się tej prawidłowości nie w każdym przypadku polegać musi na tworzeniu od podstaw nowych form rytualizacji życia publicznego i prywatnego. Najczęściej bowiem przejawia się ona pod postacią pełnej lub częściowej asymilacji dotychczasowych form obrzędowych, utrwalonych w pamięci społecznej na zasadzie inercji tradycji — przez nową rzeczywistość społeczną na drodze przekształcania względnie dowartościowania ich treści ideologicznych. Nie wykluczało to jednakże nigdy zjawiska ostrej walki ideologicznej występującej między starymi a nowymi zwyczajami i obrzędami, między starą a nową symboliką społeczno--kulturową.

Dzieje ludzkości ukazują dynamiczny obraz tej walki, która jest zjawiskiem nieuchronnym, ponieważ obrzędowość — poprzez zakres i intensywność swojego oddziaływania — wypełnia różnorodne funkcje społeczne. Zwyczaje, obrzędy i święta wyrastając na podłożu historycznie określonej tradycji przyczyniają się do utrwalania danych stosunków społeczno-ekonomicznych lub stanowią wyraz walki z zastanym porządkiem społecznym. W tym miejscu powołać się można na przykłady form obrzędowych wytworzonych przez