67901 IMG53 (3)

7. Ekspresja procesów emocjonalnych

Nieodłącznym składnikiem procesów emocjonalnych są różnego rodzaju ruchy wyrazowe. Ekspresja emocjonalna pojawia się w ruchach wyrazowych twarzy, tj. w mimice, ruchach wyrazowych całego ciała (pantomimice), a także w zmianach sposobów zachowania. Wszystkie wymienione rodzaje ekspresji emocjonalnej uzależnione są od norm zachowania, obowiązujących w danej kulturze. Zachowań tych człowiek uczy się w miarę dorastania. Dlatego też zewnętrzne przejawy uczuć są znacznie bardziej widoczne u małego dziecka niż u dorosłego człowieka.

Na ekspresję emocjonalną wpływa również przynależność do określonego kręgu kulturowego. Mieszkańcy krajów południowych w sposób wyrazisty ujawniają swe przeżycia emocjonalne. Przeciwnie, mieszkańcy krajów wschodu (np. Chiny, Japonia) nie uzewnętrzniają swych przeżyć emocjonalnych

Pod wpływem emocji występują charakterystyczne Ekspresja zmiany w wyrazie twarzy. Badania nad mimicznym wy- ^mimiczna razem emocji mają długą przeszłość. Nie udało się jednoznacznie stwierdzić, że do poszczególnych emocji zostają trwale przyporządkowane wyrazy mimiczne. Stwierdzono jednak, że każdą jednostkę cechuje określony repertuar reakcji mimicznych. Znając kogoś możemy na podstawie jego mimiki wnioskować o przeżywanych przez niego stanach emocjonalnch. Opisano kilka podstawowych schematów mimicznych, występujących z pewnymi zmianami indywidualnymi u wszystkich ludzi. Są to zobrazowane na rycinie 48 schematy radości, smutku, gniewu i strachu.

Uczuciu radości towarzyszy uśmiech. Kąciki ust są uniesione, a wargi rozciągnięte ku uszom. Oczy błyszczą, głowa jest podniesiona, na czole nie występują zmarszczki. W smutku natomiast głowa zwisa, na czole tworzą się zmarszczki poziome. Brwi unoszą się ukośnie ku środkowi, powieki kryją oczy, kąciki ust opadają ku dołowi. W gniewie tworzą się pionowe zmarszczki na czole, brwi skierowane są ukoś-

225

15 — Podstawy psychologii ogólnej