68149 Obraz 1 (20)

Rozdział VIII. Walki na przedmościu i o przyczółki w Warszawie

3 września wojska radzieckie 70 i 47 A wraz z 8 i 3 KPanc chwilowo zaprzestały kroków zaczepnych, aby przegrupować się, uporządkować szyki oraz uzupełnić zapasy, słowem — przygotować się do nowego natarcia.

Prowadzone dotychczas przez te armie uporczywe ataki na przedmoście warszawskie, wśród których wyraźnie wyróżniał się kierunek uderzenia z Radzymina, na Pragę, mocno niepokoił dowódcę 9 A, gen. Vormanna oraz dowódcę zgrupowania walczącego przeciwko powstańcom, obcrgruppenfuhrera SS von dem Bacha-Zelewskiego. Czynili oni wszystko, aby wreszcie stłumić powstanie i zdążyć na czas zorganizować w mieście trwałą obronę rubieży Wisły.

Grupa Korpuśna von dem Bacha uzyskała duże postępy w dotychczasowych walkach z powstańcami, których sytuacja stawała się już bardzo trudna. 24 sierpnia siły niemieckie zdobyły znaczny odcinek brzegu Wisły na północ od mostu Poniatowskiego. Coraz bardziej naciskane też było zgrupowanie powstańcze na Starym Mieście. W pierwszych dniach września musiało ono ulec niemieckiej przewadze. 3 września nieprzyjaciel wzmógł działanie mające na celu opanowanie całego zachodniego brzegu Wisły, aby odizolować powstańców od rzeki, dokąd mogły dotrzeć oddziały radzieckie. Zadanie to stało się w tym czasie priorytetowe dla wojsk von dem Bacha. Tego dnia uchwyciły one odcinek brzegu między mostem Kierbedzia a Poniatowskiego ¹.

W sumie w pierwszej dekadzie września w Warszawie pozostawały cztery odcięte od siebie ośrodki oporu powstańców: Śródmieście, Mokotów, Żoliborz i Górny Czerniaków (dwa z nich — Żoliborz i Górny Czerniaków — przylegały do Wisły).

Von dem Bach, naglony potrzebami operacyjnymi wojsk niemieckich na froncie, jeszcze raz podjął próbę pertraktacji z dowództwem powstania. Za zgodą kierownictwa politycznego Niemiec wszczął 7 września kroki w celu nawiązania rozmów z gen. Komorowskim. W przededniu rozrzucono ulotki skierowane zarówno do powstańców, jak i ludności cywilnej.

Do spotkania przedstawicieli gen. Komorowskiego — ppłk. dypl. Franciszka Bogusławskiego i por. rez. dr. Alfreda Sasa — z wyznaczonym ze strony

' KTB 9 A, zapis z 3 i 4 września 1944 r.. MiD WIH, t. 312, roi. 343, kl. 7916460-7916462.

123