Lalek
0

20 Rozdział I

legały na brutalnych pacyfikacjach mających na celu zastraszenie ludności. Wiosną 1945 roku Wojska Wewnętrzne przemianowano na Korpus Bezpieczeństwa Publicznego (KBP)¹.

Prześladowania i terror wobec Akowców sprawiły, iż nowy Komendant Główny AK gen. Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek” 26 października wydał rozkaz przejścia do zawężonej konspiracji i samoobrony². Należało organizować konspirację w taki sposób, aby przetrwać okupację radziecką i czystki prowadzone przez NKWD.

Dnia 31 grudnia 1944 roku KRN powołała Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej pod kierownictwem towarzysza Edwarda Osóbki-Morawskiego. Był to „zamach na suwerenne prawa narodu polskiego”, jak stwierdził Premier Rządu RP na Uchodźstwie, Tomasz Arciszewski³. Państwa Zachodnie odpowiedziały na ten „zamach” wyrażeniem swojego niezadowolenia z zaistniałej sytuacji. A Winston Churchill i Franklin Roosvelt potwierdzili swoje poparcie dla rządu w Londynie.

Na początku 1945 roku błyskawicznie posuwający się front sprawił, że niemal wszystkie tereny II RP znalazły się pod „panowaniem” radzieckim. Masowe aresztowania żołnierzy AK spowodowały, iż Komendant Główny AK gen. Okulicki 19 stycznia 1945 roku wydał rozkaz rozwiązania Armii Krajowej.

Dowódca Okręgu Lublin gen. Franciszek Żak ps. „Wir” miesiąc później ogłosił rozwiązanie AK na terenie Lubelszczyzny, zobowiązując jednocześnie członków organizacji do dalszego przestrzegania zasad konspiracji⁴. Decyzja ta sprawiła, że rozkaz gen. Okulickiego został wykonany tylko częściowo. Pomimo, że Armia Krajowa jako organizacja przestała istnieć, to jednak żołnierze tej podziemnej armii zeszli do głębszej konspiracji.

Tymczasem nowa władza zakorzeniła się już na terenach na wschód od Wisły, opanowując swoim zasięgiem coraz większe połacie kraju.

czelnego gen. Władysław Anders, zatwierdził go na stanowisku dowódcy nowej poakowskiej struktury podziemnej, której nadano nazwą Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (DSZ). Po podziale kraju na trzy obszary: centralny, zachodni i południowy, Okrąg Lublin podlegał ppłk. Janowi Mazurkiewiczowi ps. „Radosław”, który stanął na czele Obszaru Centralnego⁵.

Jednak Okrąg Lublin po aresztowaniu prawie całego sztabu wymagał odbudowy. Zadania tego podjął sią kapelan okrągu ks. Aleksander Iwanicki ps. „Achilles”.

W maju 1945 roku, doprowadził on do spotkania „Drugaka” i „Radosława”, podczas którego „Radosław” mianował „Drugaka” komendantem Okrągu Lublin Delegatury Sił Zbrojnych.

Nowa organizacja miała objąć zwierzchnictwo nad zbrojnymi oddziałami podziemia, które uaktywniły sią z nadejściem wiosny. Wówczas to lubelskie lasy zapełniły sią ludźmi poszukiwanymi przez UB za przynależność do „reakcyjnego podziemia” i dezerterami, cząsto przymusowo wcielanymi do Wojska Polskiego, pod dowództwem komunistów.

Działalność rozpoczęło kilkanaście poakowskich oddziałów partyzanckich, między innymi zgrupowanie mjr. „Zapory”, liczące wówczas około 150 osób, zgrupowanie por. „Orlika”, operujące w Inspektoracie Puławy, w skład którego wchodziło około 200 ludzi. Ponadto w powiatach Lublin i Lubartów ponownie zgrupował wokół siebie dawnych podkomendnych ppor. „Uskok”, a w powiatach włodaw-skim i chełmskim operował por. Leon Taraszkiewicz ps. „Jastrząb”⁶ z podległymi mu partyzantami. Istniejące oddziały poakowskie prowadziły przede wszystkim działania o charakterze samoobrony, które polegały na uwalnianiu uwięzionych członków organizacji, zdobywaniu broni, pożywienia i niezbędnych środków potrzebnych do funkcjonowania organizacji. Rozbijano także posterunki MO. Oddział

1

   S. Zadbyrski, Walki z podziemiem zbrojnym na Lubelszczyźnie 1944-1948, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1981, nr 4, s. 90.

2

   A. Albert, Najnowsza..., t. 1, s. 613.

3

   Tamże, t. 1, s. 615-616.

4

   R. Wnuk, Lubelski Okręg..., s. 37.

5

   K. Komorowski (red.), Armia Krajowa. Dramatyczny Epilog, Warszawa 1994, s. 17.

6

   Informator o nielegalnych, antypaństwowych organizacjach i bandach zbrojnych działających w Polsce Ludowej w latach 1944-1956, Lublin 1993, s. 76.