68324 Scan39 (2)

Kolejny projekt EuroGlobalMap (EGM)¹ dotyczy stworzenia ogólnogeograficz-nych baz danych na obszar państw (własne terytorium) oraz ich integracji w ra-. mach przestrzeni europejskiej, W projekcie uczestniczy 36 państw (w tym Polska). Zakończenie prac w zakresie pełnej zintegrowanej bazy danych dla państw człon_T kowskich UE planowane jest na 2003 rok.

Ponadto realizowanych jest szereg projektów technicznych, przygotowujących szerokie wykorzystanie geoinformacji w ramach UE. Jednym z tych projektów jest CERGOP^{2 3} (ang. Central Europę Regional Geodynamics Project) zainicjowany w 1994 roku, a integrujący działania 14 państw (w tym Polski). Jego najistotniejszą częścią jest założenie sieci satelitarnej GPS w Europie Środkowej i Południowej, na terenie wszystkich uczestniczących w projekcie krajów.

2.4. METODY, TECHNIKI I NARZĘDZIA BADAWCZE NA GRUNCIE GEOGRAFII BEZPIECZEŃSTWA

Wraz z rozwojem w XIX wieku geografii jako dyscypliny naukowej pojawiają się liczne refleksje na temat jej przedmiotu oraz metodyki badań. Syntetyzujące prace Aleksandra Humboldta, Karla Rittera i innych pozwoliły na stworzenie w końcu tego wieku podstaw systemu nauk geograficznych. Charakterystyczną cechą proponowanych przez wiele kierunków oraz szkół naukowych definicji jest podkreślanie chorologicznego (przestrzennego) aspektu badań geograficznych. Koncentrowano się na analizie rozmieszczenia badanych zjawisk i nierównomiemości ich nasilenia w przestrzeni oraz poszukiwaniu przyczyn tworzenia się pewnych układów terytorialnych⁰¹j/szybki rozwój specjalizacji w obrębie nauk geograficznych spowodował trudności we wzajemnym porozumiewaniu się nawet na poziomie gałęzi nauk geograficznych, a więc geografii fizycznej i geografii społeczno-ekonomicznej. Wydawało się, źe wspólnym polem badań mogłaby być geografia regionalna, jednak jej znaczenie jako dyscypliny integrującej okazało się niewielkie. Przyczyną jest brak jedności ontologicznej zjawisk geograficznych. Aktualnie proponuje się uznać za podstawę rozważań szeroko pojmowaną rolę człowieka w środowisku geograficznym. Pozwala to wskazać nie tylko na wzajemne powiązania, oddziaływania między formami jego działalności, ale również na potrzeby działań praktycznych. Tym samym w pełni realizować podstawowe funkcje badań geograficznych, tj.:

a)    informacyjno-diagnostyczną

b)    teoretyczno-wyjaśniającą

c)    prognostyczną

d)    planistyczno-decyzyjną.

W ten kontekst wpisuje się również geografia bezpieczeństwa, której polem badań jest szeroko pojmowana działalność ludzka w środowisku, w aspekcie za-pewnienjajej bezpieczeństwa.    ____________________■

Dokonujące się szybkie przemiany społeczno-ekonomiczne wywołane industrializacją rozwój metod planowania przestrzennego, regionalnego oraz statystyki i informatyki w wieku XX umożliwiły szybkie przetwarzanie dużej liczby danych liczbowych, odnoszących się do jednostek administracyjno-planistycznych danego terytorium. W tych warunkach, szansę podniesienia poziomu naukowego badań geograficznych widziano w ścisłym, liczbowym wyrażaniu charakteru zjawisk geograficznych (tj. kwantyfikacji), stosowaniu precyzyjnych metod analizy badanych układów przestrzennych, pozwalających - jak sądzono - na wypracowanie uogólnień, teorii i praw.

Filozoficznym źródłem tych poglądów stał się pozytywizm⁹² oraz jego późniejsza wersja - neopozytywizm. Na przykład August Comte za jedyną formę wiedzy wartościowej poznawczo uznawał empiryczny opis faktów realnie istniejących, tzn. pozytywnych. Poprzez doświadczenie weryfikujemy nasze sądy o otaczającej rzeczywistości. Wszystko, co wykracza poza doświadczenie, co jest niesprawdzalne, A. Comte traktuje jako bezwartościowe i zbędne.

Rozwój nauki według A. Comte’a powinien polegać na:

-    bezpośrednim, empirycznym postrzeganiu świata,

-    wypracowaniu jednolitej metody naukowej akceptowanej przez ogół badaczy,

-    eliminacji sądów wartościujących jako niepodlegających sprawdzeniu,

-    budowie teorii nadających się do empirycznej weryfikacji; ich potwierdzenie stanowiłoby podstawę identyfikacji uniwersalnych praw naukowych,

-    dążeniu do unifikacji praw naukowych w jeden nie do obalenia system.

Poglądy XX-wiecznych następców A. Comte’a zostały określone jako neopozytywizm bądź scjentyzm. Niekwestionowanymi zasługami scjentyzmu⁸³ w geografii pozostają:

-    uściślenie terminologii naukowej,

-    wprowadzenie hipotetyczno-dedukcyjnego sposobu myślenia,

-    umożliwienie rozwoju teoretycznego geografii jako nauki, m.in. poprzez próby stworzenia metodologii tej dyscypliny,

-    wprowadzenie podejścia systemowego,

-    umożliwienie prognozowania w geografii.

Zastosowanie w geografii w latach sześćdziesiątych metod statystyki opisowej, a później modelowania, przyczyniło się do zmian tradycyjnych zagadnień analizy układów przestrzennych, wpłynęło na weryfikację teorii lokalizacji i na metody badania ewolucji zjawisk geograficznych. Spowodowało poza tym rozpowszechnienie pojęcia analizy przestrzennej, określającego szeroką grupę narzędzi badawczych ^{4 5 6 7}

79

1

   P. Kopycki, Posiedzenie regionalnych koordynatorów EuroGlobalMap, [w:] .Biuletyn Informacyjny Głównego Geodety Kraju" 2003,nr 1, s. 25-26.

2

   Patrz: J. Śledziński, Kontrakt ne II fazę projektu CERGOP, [w:] .GEODETA". Magazyn geoinfor-macyjny 2003, nr 6(97), s. 6.

3

   S. Leszczycki, Geografia jako nauka i wiedza stosowana, PWN, Warszawa 1975.

4

Nazwa pochodzi od wprowadzonego przez filozofa francuskiego Augusta Gomte'a w 1830 r.

5

terminu „filozofia pozytywna".

6

⁹³ J. Runge, Wybrane zagadnienia analizy przestrzennej w badaniach geograficznych, UŚ, Katowi

7

ce 1992.