70042 PZP 1918 1994 s22

praktyczne, bowiem z konfrontacyjnego charakteru polityki prowa dznncj pr/cz Moskwy wobec państw spoza ..żelaznej kurtyny” również w przypadku Polski wynikały zjawiska stagnacji i faktycznego zamrożenia stosunków z nimi.

Istotny segment polskiej racji stanu w tym okresie wyznaczała jednak również, konieczność utrzymania porządku poczdamskiego, oznaczającego nienaruszalność granic w Europie, a także oparciu bezpieczeństwa państwa na respektowaniu zawartych porozumień międzynarodowych. Bez względu leż na intencje mocarstw w tej mierze ten zewnętrzny aspekt racji stanu udawało się realizować przez cały okres istnienia PRL.

Element zmiany wprowadziły'do form zależności państwowej Polski od ZSRR przemiany rozpoczęte w stosunkach Wschód-Zachód w połowic lat pięćdziesiątych. Zapoczątkowane wówczas, w „duchu Genewy”, odprężenie, owocujące m.in. wygaszeniem najbardziej gorących konfliktów lej fazy „zimnej wojny” (to jest koreańskiego oraz. indochińskiego) przyniosło również (w wyniku XX Zjazdu Komunis tycznej Partii Związku Radzieckiego) korekty w systemie rządów w ZSRR. Przemiany te nie mogły pozostać bez wpływu na stosunki Moskwy z państwami podporządkowanymi, nie naruszając jednak filarów porządku satelickiego.

W Polsce zbiegło się to w czasie z przesileniem wewnętrznym znanym pod nazwą Polskiego Października, kojarzonym najczęściej /. osobą Władysława Gomułki. Otwiera to drugi, sygnalizowany wyżej ir okres zewnętrznej aktywności PRL. Wysuwane w 1956 roku hasła rewizji stosunków (głównie, choć nie tylko gospodarczych) ze wschodnim sąsiadem zostały postawione w kontaktach władz obu państw, jakkolwiek celem strony polskiej nic było nigdy podważenie, we wszystkich wymiarach, nierównoprawnośei wzajemnych kontaktów. Niemniej, stawiając zdecydowany opór żądaniom, z jakimi prz.ed rozpoczęciem obrad plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przybyło do Warszawy kierownictwo KPZR, zdołano wkrótce prawnie uregulować pobyt wojsk sowieckich na terytorium Polski i odwołać wyższych oficerów sowieckich zajmują cyeh stanowiska dowódcze w Ludowym Wojsku Polskim, doprowadzić do wycofania się z jawnie dyskryminacyjnych porozumień gospodar czych, jak również - w ramach przestrzegania imponderabiliów i

i k ii | współpracy" - uzyskać pewien margines swobiniy wpoli-rtumiilezncj.

<• | • ••.t.iinirj kwestii przejawiało się to, przy przestrzeganiu

•    111 % • li u/|'iulnień i zasadniczych dyrektyw' sowieckich, pod ej -ii,i. ni własnych inicjatyw, które dystansowały nieco polską i. oipranic/ną od tego, co było typowe dla bloku państw

i im /nrj dominacji. Zauważalne było to w kwestii poszukiwa-

.....kłów gospodarczych z Zachodem, nie angażowania sic

lun w pmwadzoną przez KPZR krytykę Komunistycznej Partii innbach normalizacji stosunków z Republika Federalną

■    l.ik bardzo iluzoryczny był ten margines swobody wskazuje

•    im me poparcie przez polskich komunistów sowieckiej inter-i /hm|nej przeciwko rewolucji węgierskiej 1956 roku oraz

ml i.il polskich jednostek wojskowych w' stłumieniu Praskiej . ów im. iście lal później. Nic sposób zapomnieć również o oko-

■    11, li zaiwania stosunków dyplomatycznych z Izraelem i kam-inii i inU kiej, jaka przetoczyła się przez Polskę w 1968 roku.

" u "ku s polskiej historii, poza nowo nawiązanymi stosunkami

•    iis< znymi, przypadają jednak wydarzenia o jakości i znaczeniu

•    Hącytn poza ramy czasu nicsuwcrcnncj polityki zagranicznej, ni / nich jest niewątpliwie normalizacja stosunków dwoli KI N. 7grudnia 1970 roku oba państwa podpisały w War-

i U ul o podstawach normalizacji stosunków, potwierdzający

•    ny charakter linii Odry i Nysy Łużyckiej jako zachodniej l‘"l'.ki. Od dwudziestu lat Polska miała już podobne porozu-

•    % .ule / drugim państwem niemieckim. Oba porozumienia, "imiYch już warunkach politycznych, doczekały się finalizacji

"1 u li podpisanych przez wład/c Tli Rzeczypospolitej z rządem

•    uvi li N icmicc. Jest jednak paradoksem, że największy sukces narodowy Gomułki zbiegł się w czasie / końcem jego poli-i kuriery, przerwanej robotniczym buntem wgrudniu 1970roku.

•i / nich, choć chronologicznie wcześniejsze, stanowo! plan

•    mm slrcfy bezatomowej w^r Europie Środkowej zgłoszony i - mika 1957 roku na forum Zgromadzenia Ogólnego ON7. mimslia spraw zagranicznych Adama Rapackiego. Nie został

•    < snym stanic stosunków międzynarodowych zrealizowany, i" ik nic oznaczało przekreślenia samej idei tworzenia stref

47