70068 strona& 27

26

c)    wykaz czynności dodatkowych związanych z funkcjonowaniem nu stanowisku pracy;

3.    Opis przygotowania zawodowego, w tym:

a)    charakterystyka niezbędnego przygotowania obywatela kiego, społecznego i moralnego,

b)    charakterystyka wykształcenia ogólnego, tj. wykaz wiadomości i umiejętności ogólnych, warunkujących prawidłowe funkcjonowanie społeczne,

c)    charakterystyka wykształcenia specjalistycznego tj. wykaz wiadomości, umiejętności, nawyków i sprawności specjalistycznych tzw. kierunkowych,

d)    charakterystyka wykształcenia pedagogicznego, tj. wykaz wiadomości i umiejętności psychologiczno-pedagogicznych warunkujących skuteczne funkcjonowanie pedagogiczne (w przypadku pracowników działalności pedagogicznej);

4.    Opis właściwości psychofizycznych, w tym:

a) opis pożądanych cech fizycznych pracownika,

b)    opis pożądanych cech i właściwości psychicznych pracownika, w tym na tle stosunku do zadania, do ludzi i do warunków pracy,

c)    wyszczególnienie przeciwwskazań, głównie zdrowotnych;

5.    Określenie możliwości zatrudnienia i dalszego rozwoju, awansu zawodowe

go-

67

Przedstawiony tu schemat opracowany przez Z. Wiatrowskiego znalazł zastosowanie m.in. w pracach związanych z kształceniem i doskonaleniem nauczycieli szkół zawodowych, prowadzonych przez Zespół bydgoski w ramach Centralnego Programu Badań Podstawowych 08.17: „Funkcjonowanie i kierunki rozwoju systemu oświaty w Polsce.”^⁸

Interesujący schemat analiz zawodu pod kątem wymagań charakterystyki kwalifikacji sporządzanej na jej podstawie zaproponowała R. Rachalska. Zostanie on omówiony bliżej w dalszej części rozdziału, poświęconej metodom badań zawodoznawczych.

Mimo licznych prac związanych z opracowywaniem charakterystyk kwalifikacji, analizą poszczególnych zawodów, mało jest opracowań, które zasługiwałyby w pełni na miano charakterystyk kwalifikacji. Wiele informacji o różnych zawodach znajduje się w licznych opracowaniach poświęconych pracy, stanowiskom pracy i zawodom. Znajdują się one w ministerstwach, placówkach resortowych, placówkach zajmujących się poradnictwem zawodowym, placówdcach psychologii pracy, uczelniach wyższych.'⁰

Opracowane i wydane zbiory charakterystyk kwalifikacji (np. opracowanie zbiorowe Szkoła* Zawód, Praca Warszawa 1969 czy Przewodnik encyklopedyczny. Zawody i specjalności szkolnictwa zawodowego pod red. T. Nowackiego i L. Kotkowskiego, Warszawa 1973) nie wyczerpują wszystkich zawodów występujących w gospodarce narodowej, obejmują bowiem zawody wymagające ukończenia zasadniczych i średnich szkół zawodowych.

W przypadku wielu zawodów informacje ich dotyczące można znaleźć w innych dokumentach i opracowaniach, takich jak:

a)    charakterystyka stanowiska pracy, na którą składa się opis stanowiska pracy, rejestr czynności i zadań wykonywanych przez pracownika, pomiar i omówienie psychofizycznych cech pracy, omówienie fizycznych i organizacyjnych warunków pracy,

b)    socjologiczny opis zawodu, będący socjologiczną charakterystyką zbiorowości zawodowej, na ogół z pominięciem opisu pracy i cech pracowniczych,

c)    informacja o zawodzie, zawierająca dane o pracy w zawodzie i warunkach jej wykonywania,

d)    rejestr czynności, będący zestawem czynności wykonywanych w zawodzie,

e)    notatka informacyjna o z a w o d z i e , będąca krótką (np. jedno-stronicową) informacją o danym zawodzie.'¹

W pracach Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych można znaleźć zestawienie materiałów o zawodach dostępnych w różnego typu omówionych opracowaniach.¹ “ Innym dokumentem zawodoznawczym jest taryfikator kwalifikacyjny, będący zbiorem norm w poszczególnych gałęziach gospodarki ustalających czynności w różnych zawodach i odpowiednie ich zaszeregowanie oraz tabelę płac, opłat i świadczeń ustalonych według tych norm.

Taryfikator stanowi podstawę do osobistego zaszeregowania pracowników, ustalania kategorii zaszeregowania prac i zlecenia prac do wykonania pracownikom o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.⁷³

W gałęziach przemysłu, w których zakres prac wykonywanych przez robotników jest bardzo zróżnicowany istnieją dwa rodzaje taryfikatorów kwalifikacyjnych:

—    taryfikator zawodów, będący podstawą do osobistego zaszeregowania pracownika,

—    taryfikator robót, będący podstawą zaszeregowania robót. '**

Każdy taryfikator zawiera:

a) nazwę zawodu lub specjalności oraz krótki opis pracy pracownika,