71020 skanowanie0005 (205)

APOKRYFY

królestwie ziemskim, po którym nastąpi ostateczne królestwo Boże. Sąd Boży czasów eschatycznych dokonany zostanie raz na zawsze (rozdz. 10), a świat materialny najprawdopodobniej będzie unicestwiony razem z narodami pogańskimi" i^-sza--------

tanem.

Wbrew pozorom, wziąwszy pod uwagę nutę nacjonalistyczną całego dzieła, autor nie oczekuje odbudowy ziemskiego panowania Izraela. Pomoc przyjdzie z nieba i po tej ostatecznej walce miejsce Izraela będzie w niebie, „wśród gwiazd”.    I

Pogląd taki jest bliski przekonaniom Chasydów z pierwszego okresu machabejskiego.

Postawa religijna autora wyraża się więc w pełnym zdaniu się na wolę Bożą, złożeniu w jego ręce swego losu, oraz na spełnianiu Bożych przykazań i na wierności przymierzu.

3. TESTAMENT HIOBA

Dzieło to powstało na terenie Palestyny około 40 roku przed Chr. i skomponowane było w języku semickim. Obecnie treść jego znamy przede wszystkim z tłumaczenia greckiego,^{1 2} obok którego istnieje również przekład starocerkiewnosło-wiański.^{2    1}

Testament Hioba jest midraszem biorącym wzór z biblijnej Księgi Hioba. Jego autor wywodzi genealogię swego bohatera z potomków Ezawa. Hiob naraził się na prześladowanie ze strony szatana, gdyż okazywał dobroć biednym i zniszczył świątynię bożków. Po wycierpieniu wszystkich zesłanych na niego nieszczęść Bóg przywrócił Hiobowi to wszystko, co poprzednio utracił. Ten przed śmiercią wydał ostatnie zlecenia i podzieliwszy majątek między dzieci, zmarł. Ciało jego zostało pochowane w grobie a duszę zanieśli aniołowie do nieba.    i

W tekst testamentu wpleciono wiele przemówień, hymnów i modlitw. Autor    I

Testamentu Hioba prawdopodobnie należał do kół esseńskich,³ chociaż niektórzy wskazują na środowisko terapeutów.⁴

4. TESTAMENT ABRAHAMA

Autor tego utworu zajmuje się głównie okolicznościami śmierci Abrahama.

Utwór ten nie jest w ścisłym tego słowa znaczeniu testamentem na wzór poprzednich.

Mamy raczej do czynienia ze wzruszającą historią mówiącą o tym, jak patriarcha dowiedziawszy się o rychłej swej śmierci nie chce umierać, ale w końcu poddaje się woli Bożej. Prosi jedynie, by przed odejściem z tego świata mógł zobaczyć cały wszechświat. Zostaje wysłuchany. Podróżując na ognistym wozie zwiedza niebo    i

i ziemię. Wreszcie wraca do domu, ale znów nie chce umierać. Dopiero po pewnej dyskusji rezygnuje i aniołowie przenoszą jego duszę do nieba.

Dzieło powstało pomiędzy I w. przed Chr. a I po Chr. i napisane zostało przez Żyda przebywającego w Egipcie. Być może należał on do środowiska terapeutów.⁵

Treść Testamentu Abrahama znamy przede wszystkim z tekstu greckiego, który zachował się w dwóch recenzjach: A (tekst dłuższy) i B (tekst krótszy).⁶ Ponadto posiadamy tłumaczenia starorumuńskie, starosłowiańskie, koptyjskie, arabskie i prawdopodobnie etiopskie.⁷

5. TESTAMENTY IZAAKA I JAKUBA

Wbrew temu, co sugerują tytuły, są to dzieła chrześcijańskie napisane prawdopodobnie w II—III w. po Chr. Zawierają aluzje do pism NT, jak również proroctwo dotyczące narodzin Jezusa Chrystusa, Zachowały się jedynie w przekładach arabskim, koptyjskim i etiopskim.⁸

6. TESTAMENT ADAMA

Apokryf zachował się w wersji greckiej⁹ oraz arabskiej i etiopskiej, jak również we fragmentach syryjskich.¹⁰ Początkowo był to utwór pochodzenia czysto żydowskiego, ale później uległ tak gruntownej przeróbce chrześcijańskiej, że do dziś niewiele dochowało się z pierwowzoru.

Ta część dzieła, która traktuje o liturgii godzin dnia i nocy, pochodzi najprawdopodobniej z oryginalnego, żydowskiego Testamentu Adama, natomiast proroctwo o przyjściu Chrystusa wzięte jest z zaginionej Księgi Adama i jest pochodzenia chrześcijańskiego.

7. TESTAMENT SALOMONA

Dzieło to, poza tytułem, niewiele ma wspólnego z klasycznymi przykładami testamentów. Zawiera w sobie zarówno informacje natury religijnej, jak astrologicznej i magicznej. Pochodzą one z najróżnorodniejszych źródeł: żydowskich, egipskich, orientalnych, helleńskich i chrześcijańskich. W aktualnej formie całość jest niczym innym, jak kompozycją chrześcijańską. Podstawowy dokument mógł powstać około 100 r. po Chr., chrześcijańskiej przeróbki dokonano na początku III w., a aktualny tekst pochodzi z pogranicza starożytności i wieków średnich.¹¹

1

   Zob. S. P. Brock, Testamcntum Jobi. Pseudoepigrapha VT Gratce, I..eiden 1967.    i

2

   Zob. $. Novaković, Starine 10(1878) 159—170 i G. PoJivka, Starine 24 (1892) 136—154.    i

3

   Zob. A. M. Denis, jw. 100—104.

4

   M. Philonenko, La Testament de Job et les Therapeutes, Semitica 8 (1958) 41—53.

5

   Zob. M. Delcor, Le Testament d'Abraham, Leiden 1973, 76 n.

6

   Tekst i tłumaczenie zob. M. Stone, The Testament of Abraham, Montana 1972.

7

   Denis, jw. 33 n.

8

   Zob. W. E. Barnes, w: Texts andStudies U2, Cambridge 1892 Testament Izaaka s. 140—151, a Testament Jakuba s. 152—154. I. Guidi, II testarnento di Isaaco e il testa/nento di Giaccobo, w: Rendicontidelła lieale Accadetnia dci Lincei, Classe sc. mor. stor. filol. V, vol. 9, Roma 1900,224—261.

9

^s Wyd. C. Bezold, Orientalische Studien Th. Nóldeke, II, Das arabisch—dthiopische Testamen-tum Adami, Giessen 1906, 891—912.

10

   Wyd. M. Kmosko, Testamentum Patris nostri Adam, w: Patrologia Syriaca, 11, wyd. R. Graffin, Paris 1907, t. IT 1306—1360.

11

   Zob. Denis jw., 67; wyd. tekstu: C. C. Mc Cown, The Testament of Solomon, Leipzig 1922.