71092 skanuj0069

• kody paraj ęzyko we, przekazują informację o rozmówcy - głośność, ton, akcent, błędy w wymowie i prędkość mówienia przekazują informacje o stanie emocjonalnym, osobowości, statusie społecznym, wykształceniu mówiącego oraz o jego stosunku do słuchacza.

4. Etapy procesu poradniczego

L. M. Brammer uważa, że z punktu widzenia doradcy można wyróżnić osiem stadiów udzielania pomocy:

1.    wstęp

2.    klaryfikacja

3.    strukturowanie

4.    relacja

5.    eksploracja

6.    konsolidacja

7. planowanie B. zakończenie

przygotowanie radzącego się i nawiązanie wzajemnych relacji;

ustalenie problemu i powodów szukania pomocy; ustalenie, na jakich warunkach będzie odbywał się proces pomagania; radzący się powinien wyrazić zgodę na współpracę, na przejęcie odpowiedzialności za swój udział w tym procesie, uczciwe mówienie o sobie; budowanie i pogłębianie wzajemnych interakcji doradca - radzący poprzez używanie komunikatów werbalnych i niewerbalnych;

głównie w oparciu o aktywność doradcy - zbieranie faktów, analizowanie problemów, formułowanie celów, planowanie działań, uczeniu nowych umiejętności; głównie*w oparciu o aktywność radzącego się — rozważanie alternatywnych rozwiązań, wprowadzanie w praktykę nowych umiejętności, określenie własnych uczuć;

przygotowanie planu działania, redukcja przykrych uczuć, włączanie nowych umiejętności i zachowań, aby zmienić istniejącą sytuację;

podsumowanie całego procesu poradniczego przez radzącego się lub doradcę, ocena wyników, zakończenie relacji.

Autor wyodrębnia jako oddzielne eksplorację i konsolidację, rozdzielając aktywność doradcy i radzącego się. Jednak w myśl założeń poradnictwa dialogowego można potraktować je łącznie, koncentrując się na współpracy doradcy i radzącego się w wymienionych działaniach. Warto uzupełnić omówioną propozycję o etap przygotowawczy, który odbywa się jeszcze przed rozmową z radzącym się. Związany jest z przygotowaniem dokumentów i innych źródeł informacji o danej osobie, jego sytuacji życiowej, ustaleniem celów i tematów rozmowy. Oczywiście ten etap nie zawsze może być zrealizowany, gdyż czasem osoba przychodzi bez wcześniejszego umówienia się.

²² L. M. Brammer, Kontakty służące pomaganiu. Procesy i umiejętności, Warszawa 1984, s. 69-83.

W poszukiwaniu rozwiązań danego problemu pomocnym dla nauczycieli-doradców może także być propozycja stworzona przez R. Fishera i W. Ury, którzy podają cztery podstawowe kroki dochodzenia do pomysłów:

Krok I: Problem. Co jest źle? Jakie są symptomy? Co ci przeszkadza?

Krok II: Analiza. Dokonaj diagnozy problemu! Podziel symptomy na kategorie. Zasugeruj przyczyny. Zastanów się, czego brakuje. Określ bariery. Krok III: Podejścia. Jakie są możliwe strategie czy recepty? Jakie są teoretyczne lekarstwa? Opracuj ogólne pomysły tego, co można by zrobić.

Krok IV: Pomysły działania. Co można zrobić? Jakie konkretne kroki można podjąć, aby dać radę z problemem?

W procesie doradzania bardzo ważny jest pierwszy kontakt z radzącym się, wytworzenie miłej, przyjaznej atmosfery, która zapewni jednostce poczucie dyskrecji i bezpieczeństwa. Na początku rozmowy doradca powinien wstać, przywitać się podając rękę, przedstawić się, wskazać miejsce, być uśmiechnięty, prezentować gesty otwartości. Ważne jest, aby doradca zdawał sobie sprawę, że większość radzących oczekuje w roli pomagającego osoby przyjaznej, sympatycznej i opanowanej. D. Carncgie sformułował wskazówki, które może wykorzystać doradca, aby umieć okazać przychylne nastawienie do radzącego się:

•    nie krytykuj, nie potępiaj, nie pouczaj (zamiast krytykować, spróbuj zrozumieć);

•    szczerze i uczciwie wyrażaj swoje uznanie (poczucie ważności jest dla ludzi niesłychanie ważne);

•    wzbudź w innych szczere chęci (wystarczy ludziom uzmysłowić, czego chcą i pokazywać, jak to mogą osiągnąć).

Ponadto twierdzi on, że ludziom należy okazywać szczere zainteresowanie, uśmiechać się, nie zapominać ich imion i nazwisk, być dobrym słuchaczem, sprawiać, aby rozmówca czuł się ważny.²³

W procesie budowania przez doradcę relacji z radzącym się pomocne także mogą być wyniki badań M. Argyle’a, który sformułował równanie intymności:

Poziom Intymności = ilość uśmiechów + długość spojrzeń wzajemnych + dystans fizyczny + intymność tematu

Przyjmuje on, że ludzie nieświadomie regulują poszczególne zachowania do takiego poziomu, na którym czują się najlepiej, który odpowiada aktualnemu poziomowi znajomości. Jeżeli jeden lub dwoje rozmówców chce zwiększyć poziom intymności zwiększają liczbę spojrzeń wzajemnych, zmniejszają dystans fizyczny lub podejmują bardziej osobiste tematy. Jeżeli komuś to nie odpowiada

²³ D. Kamegie, Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi. Warszawa 1994, s. 29-78, za B. Wojtasik, Warsztat..., op. cit., s. 142.

163