71206 IMG02 (2)

„produktu”. Ponieważ same są uznawane za specyficznie religijne i ponieważ powołują się na swój tradycyjny związek z. chrześcijańskim uniwcrsum. z równym powodzeniem mogąyieszyć się pewnymi względami w sytuacji otwartegotynku. Pomimo oczywistych różnic w publicznym „image” i, już w mniejszym stopniu oczywistych, w ekonomicznych podstawach, na .przy-. kład pomiędzy metodyzmem i magazynem Playboy, zachowane formy instytucjonalnie wyspecjalizowanej religii przybrały kształt tego, co nazywamy [mstytuctami wiomyinil Chociaż wyspecjalizowane instytucie religijne nie porzuciły całkowicie tradycyjnej chrześcijańskiej retoryki, wyraża ona w coraz większym stopniu „ostateczne” znaczenia, mające jedynie niewielki związek z tradycyjnym uniwersum chrześcijańskim¹.

W przypadku tematów, dostępnych we współczesnym ściętym kosmot sie, można pójść ich śladem aż do określonych wartości uprzednio dominujących ideologii politycznych i ekonomicznych. Obecnie tematy te zajmują podrzędne miejsce w świętym kosmosie. Biorąc początek w ukrytym kontekście funkcjonalnej racjonalności ijiadindywidualnych celów ekonomicznych i politycznych, nie mogą być łatwo zmienione w elementy „ostatecznego” subiektywnego znaczenia, z powodów, które zostały omówione przedtem. Ideologie te, niezależnie od tego. jak „nowocześnie” wyglądają, najlepiej mogą być rozumiane jako późne mutacje tradycyjnej religii. Pogląd taki jest do pewnego stopnia poparty faktem, Iż ideologię te były często otwarcie formułowane jako antyreligia lub substytuty religii. Różne próby znalezienia źródła znaczeń „ostatecznych” w wyspecjalizowanych obszarach politycznych i ekonomicźnyćłrtife wydaja się mieć trwałego wpływu na współczesny święty kosmos. Nawet w krajach, gdzie ideologie „świeckie” o oddziaływaniu globalnym są wspierane przez pierwotne instytucje publiczne, tak jak w Związku Radzieckim, wydają się one przegrywać z czymś, co jest nazywane tam ,£olipsyzmem”, „indywidualizmem” i innymi formami „burżu-azyjnej dekadencji”. Jest rzeczą istotną, że zjawiska te są najbardziej widoczne wśród młodych i miejskich segmentach populacji, ale w żaden sposób nie są ograniczone do „chuliganów” czy „intelektualistów”. W Stanach Zjednoczonych sytuacja taka różni się o tyle, iż elementy ideologii świeckich

uległy pomieszaniu z tradycyjnymi tematami religijnymi i weszły do świętego kosmosu „w przebraniu”².

" Przy okazji należy zauważyć, że trądycyjne tematy religijne łatwiej adaptowały się do „świeckich” wymogów ^l£O^P^W^t^£U^niżeli bardziej „transcendentne” wartości ekonomicznej polityczne ,.świeckich” ideologii XVII i XIX wieku. Tęn oczywisty paradoks może być rozwiązany, gdy wymierny pod uwagę immanentny „.subiektywny” składnik chrześcijańskiego uniwersumx>raznacisk kłądzicffly na _uwiarę”, szczególnie w protestantyzmie. jak również poprzez dopuszczenie różnic_w kontekście socjopsychologicz-nym instytucjonalnej specjalizacj i religii, w^ odróżnienju od specjalizacji go-spodarkikdziedzinypolitycznej*

Ponowne podkreślanie trudności w definiowaniu i opisywaniu dominujących tematów we współczesnym świętym kosmosie może być zbędne. Główne przyczyny tych kłopotów zostały już określone. Tematy religijne współczesnych społeczeństw przemysłowych nie tworzą spójnego i ostro -zarysowanego świętego kosmosu. Dominujące tematy, które powstają w „sferze prywątnej”, są stosunkowo niestałe. Tradycyjna retoryka chrześci-^^— jańska dostarcza słownictwa, które może ukryć nowo pojawiające się tematy.

Na koniec, tematy znaczenia „ostatecznego” są intemalizowane w zdecydowanie inny sposób w różnych warstwach społecznych. Wszystko to powoduje, że opis współczesnego świętego kosmosu jest o wiele trudniejszy.tjiż, na przykład, wyszczególnienie tradycyjnych dogmatów, lutejrańskjch. Z perspektywy wewnętrznego zainteresowania i znaczenia problemu nawet pobieżny zarys tego, co może stanowić dominujące tematy nowoczesnego świętego kosmosu, jest uzasadniony.

Dominujące tematy we wspólczesaym świętymkasmosienadająpewien rodzaj świętego statusu jędnostęg poprzez, wyartykułowanie jej „autonomii”.^# Oczywiście, jest to zgodne z naszym odkryciem, iż znaczenie ,,os^>atp/,7n^" typowa jednostkowe współczesnych społeczeństwach przemysłowych znajduje głównie w „sferze prywatnej^a, co za tym idzie, w swojej prywatnej biografii' Tradycyjne uniwersa symboliczne stają się nieodpowiednie dla

147

1

Por. Schneider i Dornbusch. op. cit.

2

Por. Daniel Bell, The End of Ideology, The Free Press, New York, N. Y.,

1960.