71235 P1010314

212 Ewa Kmsrowsca

212 Ewa Kmsrowsca

w

JO

*. 29 (hasło u

fordem, i 48.

Pbr. M. Humm, ShmnA norii/minizm»,lpr7.eł. B Umińska, J Mikos, W«m*wa 1993. „Metafizyczny RiKiMMO.

Ibidem, i. 12.

Cyt. ta J.K. Gardincr, Op. cit., I. 185-Ibidem.

M

1980 nr 5-23

R. Cowtrd. „7*00 awe/fllmtfw /rm” Wf >«—’< nm>els feminist nttutls? „Feminist Rcview"

J.K. Gard/ner, op. ot.

* J. Milutka, Tożsatnofc kobiet i mętnym w cyklu życia, Poznań 1996,1. 9-E. Kaschak, Ntu<* psychologia kobiety. Gdańsk 1996, s. 77.

Patronuje temu nurtowi Adrienne Rjch, amerykańska poetka i kry tyczka, która napisała: Jte-wurja - czyli spojrzenie wstecz, świeżym okiem, wkroczenie w stary tekst od nowej strony - to dla kobiet ccs więcej niż tylko rozdział w historii kultury: to warunek przetrwania" (When ITV IW Awaken: Writing jj Re-tdsion. W: On Lim, Secrets and Si lence: Selected Prose 1966-1976. New York 1979, s. 35); por. też A. 5. Oscriker, Feminist totniw and the Bibie, Blackwell-Qxford UK-Cambridge USA, 1993-

A. Cranny-Francis, Feminist Fiction. Feminist Uses of Generic Fiction, Cambridge UK, 1990. I. Iwas/ów, op. car., s. 168-170.

laki cycul nosi! debiutancki tomik wierszy Wandy Melcer z roku 1920.

M. Haran. Scetm finm the Set War, Londyn 1993.

Jarosław Topołewski

Rozbić triadę. Histeria, kobiecość, feminizm - według Elaine Showalter

W roku 1863 pewien francuski krytyk teatralny pisał:

W dzisiejszej dobie znajdujemy histerię wszędzie. Te delikatne niepokoje młodej dziewczyny, niejasne pragnienia, płacz bez powodu: histeria. Te omdlenia kobiety trzydziestoletniej, która się nudzi i śni na jawie: histeria. Te burzliwe pragnienia kobiety czterdziestoletniej, która rzuci się bez opamiętania w przyszłość, myśląc o przeszłości: histeria.¹

Wypowiedź ta obrazuje, w jaki sposób histeria zagarnęła całość egzystencji kobiety. Stała się jednocześnie jej esencją i uniwersalnym kluczem interpretacyjnym. I tak jak wyjaśniała życie kobiety, tak również miała wytłumaczyć feminizm. W roku 1910 Anglik Arnold Ward ostrzegał, iż przyznanie kobietom prawa głosu „na stałe wprowadzi ich histeryczną aktywność w życie narodu’’². Austriak Fritz Wittels deklarował zaś, że „histeria jest jedyną podstawą kobiecego pragnienia, by studiować medycynę, tak samo jak to ona właśnie leży u podstaw walki o równe prawa kobiet’’³. Podobne głosy budowały w wyobraźni zbiorowej mizoginiczną tożsamość feminizmu i histerii, dodając kolejne ogniwo do zadomowionego już utożsamienia histerii i kobiecości. Krytyka feministyczna od początku swego istnienia podjęła trud reinterpretacji tych związków, nigdy jednak ich nie kwestionując. Jak zauważyła jedna z badaczek, na skutek wysiłków rzeszy feministycznych pisarek, intelektualistek i psychoanaiicyczek histeria stała się figurą pierwotnego feminizmu, a feminizm - wyartykułowanej histerii.

W feminizmie francuskim za sprawą Helene Cixous i Julii Kristevej zdefiniowano histerię jako kobiecy system znaczący poza językiem. Kulturowe milczenie histe-ryczki wiązane było z własnościami języka faworyzującego to, co męskie i logiczne. Milczący dyskurs histeryczek miał być wcielony w słowa dopiero przez zapowiadane i wyzwolicielskie ecńture (minie. Feministki angielskie i amerykańskie również zainteresowane były histeryczną niemotą, jednak nie widziały w niej wspaniałej kobiecej zdolności, tylko znak opresji. Histeria - według Elaine Hedges i Shełly Fishkin - była