Pracownik, który uległ wypadkowi w pracy lub chorobie zawodowej, może otrzymać jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu niezależnie od tego, czy w wyniku wypadku lub choroby zawodowej stał się inwalidą. Podstawę prawną stanowi Ustawa o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z 1983 r. Wprowadzone tu pojęcie stałego uszczerbku na zdrowiu oznacza naruszenie sprawności organizmu nie rokujące poprawy, natomiast z długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu mamy do czynienia w przypadku upośledzenia czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy. Stopień, czyli ciężkość, stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu określa się w procentach według tabeli, (patrz Aneks). Tabela ta w znacznym stopniu ułatwia lekarzom orzekającym (z reguły członkom KIZ) jednolitą ocenę stanu zdrowia osoby badanej.
Jak w poprzednio omówionych czynnościach lekarskich w sprawach ubezpieczeniowych, tak i tu ważne jest ustalenie związku przyczynowego między wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową a uszczerbkiem na zdrowiu. Podobnego jednorazowego odszkodowania może domagać się rodzina w razie śmierci pracownika w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Jeżeli przyczyną wypadku przy pracy było naruszenie przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, a także stanu nietrzeźwości, świadczenia wynikające z ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków nie przysługują.
Omówione ogólne zasady orzecznictwa lekarskiego przy ustalaniu odsetka trwałej niezdolności do pracy lub zarobkowania mają na ogół znaczenie w orzekaniu o następstwach nieszczęśliwych wypadków, które podlegają świadczeniom ubezpieczenia „gospodarczego" (dobrowolnego lub obowiązkowego), np. PZU. Nieszczęśliwe wypadki w rozumieniu warunków ubezpieczenia PZU muszą mieć przede wszystkim charakter urazowy, chociaż świadczeniom PZU podlegają również powikłania chorobowe, jeżeli są bezpośrednim następstwem wypadku. Pojęcie inwalidztwa wypadkowego, uprawniającego do świadczeń PZU, różni się jednak od uprzednio omówionego pojęcia inwalidztwa zawartego w ustawie o z.e. Lekarz orzekający dla PZU jest zobowiązany stosować się do specjalnej instrukcji PZU dla lekarzy orzekających w sprawie oceny skutków nieszczęśliwych wypadków. Przedmiotem ubezpieczenia jest „trwałe inwalidztwo wypadkowe polegające na zaburzeniach czynnościowych uszkodzonego narządu lub układu".
Lekarz orzekający przy ustalaniu stopnia niezdolności do zarobkowania posługuje się tabelami obowiązującymi w PZU. Nie uwzględnia się przy tym zawodu i kwalifikacji ubezpieczonego. Jeżeli wypadek spowodował uszkodzenie np. kilku kończyn lub narządów, ogólny stopień trwałego inwalidztwa określa się jako sumę procentów inwalidztwa przewidzianych dla poszczególnych uszkodzeń z tym, że nie może on przekroczyć 100%. Stopień trwałego inwalidztwa określa się w zasadzie po zakończeniu leczenia, jeśli jednak przeciąga się ono ponad 2 lata, to stopień ten ustala się w 24 miesiącu od wypadku.
iMnł medycynyjsądowej, zajmujący się zagadnieniami związanymi ze śmiercią i"wicka, nazywa się tanatologią sądowo-lekarską. W zależności od przyczyn rńżrtia się śmierć naturalną i gwałtowną.
‘ > III l e rć naturalna może być wynikipm fiTjnlngirTTipgnstai-Tpriia się ustroju I" v pominą wówczas zaśnięcie; częściej jednak jest ona następstwem procesu bombowego: a) powolnego poprzedzonego długotrwałą agonią (śmierć powolna) luli b) nagłego, niespodziewanego (śmierć nagła).
l)o śmierci gwałtownej dochodzi wskutek działania urazu w szerokim *H|ft słowa maczeniu (maz-noechaniczny, termiczny, elektrycznyffhemiczny itp.). 1 'billicznofcitowarzyszące śmiercigwałtownej mogą.wskazywać na ząbó j s t -sam obój s_t w.p. iuh..wy padek...Również śmierć gwałtowna może być powolna, poprzedzona dłużej trwającą agonią, lub nagła, bezpośrednio po zasinianiu czynnika urazowego.
Mi >żemy zatem wyróżnić: 1) śmierć gwałtowną nagłą, np. w przypadku powieszenia, przestrzału serca lub ostrego zatrucia; 2) śmierć gwałtowną powolną, np. na skutuk narastającego krwiaka nadoponowego w pewien czas po doznaniu urazu ulowy, a także jako późne następstwo zatrucia; 3) śmierć naturalną nagłą,-np. >viązku z zawałem mięśnia serca; 4) śmierć naturalną powolną, np. jako
.....listwo większości chorób nowotworowych i zapalnych.
•I wierdzenie, czy śmierć była gwałtowna, czy naturalna ma zasadnicze znacze-ftii dla wymiaru sprawiedliwości. O ile śmierć naturalna bardzo rzadko jest P* odmlotem dochodzenia sądowego, o tyle śmierć gwałtowna z reguły budzi p'nli’|rzenie, że jest wynikiem działania przestępczego.
-
I 'yspo/ycje dotyczące różnych rodzajów pozbawienia życia człowieka znajdują się
* iiitykułach 148—152 k.k. oraz w art. 157 k.k.
Ail. 148 ^ 1 k.k. dotyczy najcięższego z przestępstw — umyślnego pozbawienia
* V In, czyli zabójstwa, zagrożonego najwyższym wymiarem kary, tj. karą śmierci.
Ningraf artykułu dotyczy zabójstwa dokonanego „pod wpływem silnego ' '"-7^, /
wibur/nnia, usprawiedliwionego okolicznościami”. Ustalenie tych okoliczności, ,ca Mńre mogą stanowić o niższym wymiarze kary, należy do sądu.