58
CH3CH2 + x“ —I ch3ch2x
Jony z ładunkiem dodatnim przy atomie węgla nazywamy karbokationami. Jony te są często spotykanymi produktami pośrednimi reakcji związków organicznych.
Karbokationy są bardzo reaktywne. Ich stężenia w mieszaninach reakcyjnych są niewielkie, bo zaraz po utworzeniu ulegają dalszym przemianom. Powstawanie karbokationów pomaga w wytłumaczeniu kierunku reakcji przyłączenia kwasów.
Rozróżniamy karbokationy pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowe. Rzędo-wość kationów jest określona przez rzędowość atomów węgla, przy których są ładunki dodatnie.
Atomy węgla klasyfikujemy jako pierwszo-, drugo-, trzecio- i czwartorzędowe. Podstawą klasyfikacji jest liczba wiązań C-C, tworzonych przez rozpatrywany atom.
CH3CH2CH2* (CH3)2CIf (CH3)3C+
przykład karbokationu przykład karbokationu przykład karbokationu pierwszorzędowego drugorzędowego trzeciorzędowego
Jest regułą, że karbokationy trzeciorzędowe tworzą się najłatwiej, drugo-rzędowe trudniej a pierwszorzędowe najtrudniej. Zgodnie z tym w reakcji kwasów z propenem produktem pośrednim jest drugorzędowy karbokation izopropylowy a nie pierwszorzędowy kation propylowy i anion kwasu może przyłączyć się tylko do drugorzędowego atomu węgla:
karbokation 2-chloropropan.
izopropylowy
Na podstawie mechanizmu reakcji możemy regule Markownikowa nadać nowoczesne sformułowanie:
Przyłączenie kwasów do alkenów zachodzi w kierunku powstawania karbokationów o wyższej rzędowości.
Ćwiczenie 3.9. Jeden z alkanów CsH)2 zawiera czwartorzędowy atom węgla. Utwórz nazwę tego alkanu.
Ćwiczenie 3.10. Jakie związki powstaną w wyniku przyłączenia HC1 do każdego z izomerycznych butenów? W każdym przypadku napisz wzory karbokationów będących produktami pośrednimi. Czy widzisz teraz, że przyłączenie kwasów biegnie poprzez karbokationy o wyższej rzędowości?
Ćwiczenie 3.11. Czy na podstawie reguły Markownikowa można przewidzieć budowę produktów przyłączenia kwasów do 2-pentenu?
Reakcje te są ograniczone do przyłączenia chloru i bromu. Przyłączenie fluoru jest niemożliwe, bo z powodu zbyt dużej reaktywności tego fluorow-ca jego reakcje z alkenami i wieloma innymi związkami organicznymi prowadzą do zniszczenia substratu organicznego. Przyłączenie jodu można zrealizować tylko w bardzo nielicznych przypadkach ponieważ związki zawierające atomy jodu przy sąsiednich atomach węgla są nietrwałe. Reakcja alkenów z chlorem lub bromem przebiega szybko i bez komplikacji. Produktami są związki zawierające chlor lub brom przy atomach węgla, które w alkenie były połączone wiązaniem podwójnym:
1,2-dichloroetan