74005 skanuj0105 (20)

6.7. Różnorodność genetyczna

Różnorodność genetyczna dziko żyjących zwierząt jest równie słabo rozpoznana jak roślin, a pierwsze specjalistyczne laboratoria utworzone do jej badań powstały dopiero pod koniec lat 90. ubiegłego wieku (Konopiński 2003). Brakuje zatem prac, na podstawie których można byłoby wiarygodnie ocenić tendencje zmian krajowych zasobów genowych w świecie zwierząt. Wyjątek stanowią badania nad żubrami, a ostatnio także niepylakiem mnemozyna i rysiem, y Podobnie jak w przypadku roślin, także u zwierząt można z dużym prawdopodobieństwem oczekiwać ciągłego spadku różnorodności genetycznej u wielu dziko żyjących gatunków, a nawet taksonów wyższego rzędu. Poza ustępowaniem gatunków z terytorium Polski, istotne znaczenie w procesie ubożenia zasobów genowych zwierząt ma wymieranie lokalnych odmian i podgatunków, fragmenta-cja populacji na skutek najrozmaitszych barier środowiskowych (autostrady, przegradzanie rzek, ekspansja terenów zurbanizowanych), nadmierna eksploatacja niektórych gatunków (populacje ryb i zwierząt łownych), masowe rozmnażanie gatunku w niewoli (ryby), a także hybrydyzacja (pszczoły). Zagrożeniem dla ochrony rodzimych zasobów genowych dziko żyjących zwierząt jest introdukcja gatunków użytkowych, np. trzmieli sprowadzanych do zapylania roślin szklarniowych, ryb karpiowatych do stawów i jezior czy jelenia sika, który krzyżuje się z jeleniem szlachetnym.

e Różnorodność genetyczna zwierząt gospodarskich, stanowiąca prawdopodobnie istotny składnik zwierzęcych zasobów genowych kraju, jest praktycznie nieznana. Dzicy przodkowie wielu gatunków zwierząt gospodarskich na terenie Polski albo wyginęli (tur), albo też pochodzą z innych regionów świata, a do nielicznych wyjątków należą dzik i królik. Współcześnie hodowane raty zwierząt pochodzą w gromnej większości z importu, chociaż w ekstensywnych systemach produkcyjnych lepsze wyniki hodowlane przynosi użytkowanie ras rodzimych lub nawet lokalnych, wytworzonych w danym kraju lub regionie. Z rodzimych zachowafy się np. zaledwie cztery rasy owiec, dwie kóz, trzy trzody chlewnej, jedna bydła mlecznego i dwie koni. Niektóre rasy mają obecnie znikome znaczenie, np. udział krów polskich czerwonych wynosi jedynie 0,29% w całkowitym pogłowiu krów w naszym kraju. Podobnie wśród drobiu jedynie hodowla kaczek i gęsi opiera się częściowo na materiale pochodzenia krajowego, natomiast kur i indyków wyłącznie na rasach raportowanych (Martyniuk 2003).

Intensyfikacja hodowli zwierząt ukierunkowanej na osiągnięcie wysokiej wydajności mięsnej, mlecznej lub nieśniej spowodowała wyeliminowanie większości rodzimych ras zwierząt gospodarskich, czego konsekwencją było znaczne zubożenie związanych z nimi zasobów genowych. Dopiero w ostatnich latach kilka rodzimych ras zwierząt gospodarskich objęto programami ochro-ty genetycznej.

315

Różnorodność

genetyczna

zwierząt

Przyczyny

spadku

różnorodności

genetycznej

zwierząt

Przodkowie

zwierząt

gospodarskich