75859 IMG 97 (5)

328 • Skiron

pierwszym królem Troady. Od niego wywodzili się Trojanie. Według Homera był synem -»Zeusa. Wspierał Trojan w walce z -»Achajami, a gdy jego koryto wypełniło się zwłokami młodzieńców trojańskich, wystąpił z brzegów, by walczyć z -> Achillesem. Gdyby -» Hera nie wysłała boga ognia -> Hefajstosa, by wysuszył rzekę płomieniem, Achilles zginąłby. S. (dziś. Menderes) wypływa z dwóch źródeł: ciepłego i zimnego (por. —> Iliada, ks. XXII). S. to także nazwa miesięcznika poetyckiego ukazującego się w Warszawie (1920-1928; 1935-1939), który był czasopismem grupy poetów zw. Grupą Skamandra (wśród nich: J. Iwaszkiewicz, J. Lechoń, A. Słonimski, J. Tuwim, K. Wierzyński). Patrz także Okeanos, Patrokles, Pentesileja, Re-zos, Teukros, Titonos, Troja, Tros.

Skiron, syn boga -»Posejdona i Heniochy, córki króla -> Pittheusa (bądź -> Pelopsa i -> Hippodamei). Zbój mieszkający na Przesmyku Korynckim, który napadał na podróżnych i zmuszał ich, by myli mu nogi, po czym strącał ich do morza, gdzie czyhał olbrzymi żółw. Podobnie chciał postąpić z -» herosem —»Tezeuszem, ale ten zabił go. • Postać S. występuje na malowidłach wazowych.

Skylla, Scylla', córka -> Forkysa (lub Forbasa) i —»Hekate (bądź Kratais lub -»Echidny i -> Tyfona), ukochana władcy mórz -* Posejdona. Inne mity podają jako rodziców Skylli Kratais i Posejdona. Razem z potworem —»Charybdą mieszkały na niebezpiecznej skale w Cieśninie Meseńskiej i tam czyhały na żeglarzy. -»Odyseusz, przepływając

tamtędy, stracił kilku swoich towarzyszy. Kiedy przypłynął do kraju -» Feaków, opowiedział o swojej przygodzie: „...Z płaczem wpłynęliśmy w cieśninę, gdzie była S., a po drugiej stronie boska Charybda straszliwie łykała gorzką wodę morza. ... Jak kocioł na silnym ogniu kipiała i szumiała, a piany tryskały w górę i opadały na szczyt skał. A kiedy znów połknęła gorzką wodę morza, odkryła się cała aż do głębi wrząca, skały wokoło grzmiały straszliwie, a w dole ukazała się ziemia ciemnobłękitna od piasku. ... Ze zgrozą patrzyliśmy na tę naszą zgubę, a tymczasem S. porwała mi z głębi okrętu sześciu towarzyszy najzręczniejszych i najsilniejszych" (-> Odyseja, pieśń XII, w. 108, przeł.

J. Parandowski). Początkowo S. była piękną dziewczyną, ale zazdrosna o nią żona Posejdona -> Amfitryta zamieniła ją w potwora o sześciu długich szyjach i dwunastu nogach. Według innych podań przemiana jej w potwora dokonała się za sprawą czarodziejki -»Kirke. Łacińskie przysłowie „wpadasz na Skyllę, chcąc ominąć Charybdę”, które przekłada się na język polski: „wpaść z deszczu pod rynnę” oznacza, że z obu stron grozi nam niebezpieczeństwo.

Skylla, Scylla", córka króla Nizy -» Nisosa. Kiedy jej ojciec walczył z królem Krety —»Minosem o miasto, S. zakochała się w pięknym królu. We śnie obcięła ojcu jaśniejący purpurą (lub złoty) włos, od którego zależało jego życie i władza w mieście. Ofiarowała go Minosowi, który dzięki temu zdobył miasto Niżę. Nie chciał jednak jej ze sobą zabrać, ponieważ zabiła swego ojca. S. płynęła za statkiem, lecz dusza jej ojca przemieniona w orła wbiła się w nią szponami i S. utonęła. Inne podanie mówi, że była ona córką króla —> Nisosa z sycylijskiej Megary. Minos pozbawił ją życia po zdobyciu Megary, a bogowie przemienili S. w ptaka.

Sol (gr. —>Helios - ‘słońce’), stare bóstwo sabińskie uosabiające światło dnia i ciepło słoneczne. Zawsze łączone z boginią -» Luną, rzymską boginią księżyca, której kult zainicjował —*Tatiusz (Titus Tatius, król -»Sabinów). Kult S. przeniknął do Rzymu pod koniec republiki. Dawni Rzymianie bowiem nie uważali słońca (i księżyca) za bóstwo. Dopiero w III w. S., uosobienie słońca, stał się oficjalnym bogiem. Utożsamiano z nim później rzymskich cesarzy. Przedstawiano go na rydwanie, z głową oświetloną promieniami. Wizerunek ten przypominał greckiego boga Heliosa. Wystawiono mu w Rzymie świątynie, na Kwirynale i w Circus Maximus. Na Polu Marsowym cesarz Aurelian kazał zbudować świątynię Niezwyciężonego Słońca