75927 skanuj0001 (620)

8. ORGANIZACJA TURYSTYKI W POLSCE¹

8.1. POCZĄTKI ADMINISTRACJI TURYSTYCZNEJ W POLSCE

Rozwój administracji turystycznej w Polsce datuje się na 1919 rok, kiedy to dr Mieczysław Orłowicz - znany autor przewodników i krajoznawca, organizator turystyki w środowisku studenckim, założyciel Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie, objął kierownictwo Referatu Turystyki utworzonego w Ministerstwie Robót Publicznych. W 1924 r. powołano Międzyministerialną Komisję Turystyczną jako organ doradczy Ministerstwa Robót Publicznych. Zaczęły też powstawać referaty turystyki przy urzędach wojewódzkich oraz jako ich organy doradcze Wojewódzkie Komisje Turystyczne, które zajmowały się między innymi promowaniem regionów i całej Polski.

Od 1927 r. działał Związek Polskich Towarzystw Turystycznych (w okresie największego rozwoju, tj. w 1936 r., Związek liczył aż 60 tys. członków). Powołana w 1928 r. Międzyministerialna Komisja do Zbadania Zagadnień Turystyki, kierowana od 1931 r. przez Stefana Starzyńskiego - późniejszego prezydenta Warszawy, projektowała powołanie Polskiego Urzędu Turystycznego. W tym samym czasie w Krakowie Izba Przemysłowo-Handlowa przygotowała projekt ustawy o popieraniu turystyki, proponując powiązanie turystyki w terenie z organami administracji ogólnej. Żaden z tych projektów nie został zrealizowany. Po likwidacji w 1932 r. Ministerstwa Robót Publicznych Referat Turystyki został włączony do Ministerstwa Komunikacji jako Wydział Turystyki Ogólnej.

W 1935 r. pod patronatem Ministerstwa Komunikacji powstała Liga Popierania Turystyki, która zasłużyła się w zakresie rozwoju infrastruktury turystycznej m.in. wybudowaniem w 1936 r. kolejki na Kasprowy Wierch, a później także na Gubałówkę i Górę Parkową w Krynicy.

Po drugiej wojnie światowej, w 1945 r., w Ministerstwie Komunikacji powołano Samodzielny Wydział Turystyki nazwany w 1949 r. Biurem Turystyki. W 1952 r. Rada Ministrów powołała Komitet dla Spraw Turystyki - organ Prezesa Rady Ministrów, który przejął dotychczasowe uprawnienia Ministra Komunikacji w zakresie turystyki. Od 1954 r. Komitet dla Spraw Turystyki działał w strukturze Głównego Komitetu Kultury Fizycznej. Wówczas zaczęła się trwająca pół wieku era łączenia sportu, szeroko rozumianej kultury fizycznej i turystyki. Już w 1960 r. utworzono Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki (GKKFiT), który zajął się wszystkimi sprawami dotyczącymi sportu i turystyki z wyjątkiem hotelarstwa. Był on organem centralnej administracji państwowej działającym przy Radzie Ministrów, podporządkowanym premierowi. W skład GKKFiT wchodzili ministrowie, których resorty swoją działalność związały z turystyką, a także przedstawiciele Centralnej Rady Związków Zawodowych i Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, działacze organizacji młodzieżowych, kultury fizycznej i turystyki oraz przedstawiciele rad narodowych. Przy GKKFiT działała jako organ doradczy Rada Turystyki. W 1973 r. w obręb kompetencji GKKFiT włączono sprawy

1

Rozdział ten został opracowany w oparciu o publikację L. Butowskiego „Organizacja turystyki w Polsce”, WA, War-szawa-Lublin 2004, oraz opracowanie Z. Kruczka na temat organizacji turystyki w „Kompendium pilota wycieczek”, Proksenia, Kraków 2005.