76181 Obraz9 (34)

Na prezentowanej krzywej widać dwa skoki miareczkowania. Pierwszy PR odpowiada zobojętnieniu Na₂C03 do NaHCCk, pH roztworu wynosi 8,3. Drugi PR odpowiada powstaniu C0₂, a pH roztworu zawierającego NaCl, nasyconego dwutlenkiem węgla, wynosi około 4. Drugi skok miareczkowania jest bardziej wyraźny niż pierwszy. Taki przebieg krzywej wskazuje na konieczność zastosowania w oznaczeniu dwóch wskaźników: fenolofłaleiny i oranżu metylowego.

Dyskutowana powyżej krzywa miareczkowania roztworu węglanu sodu roztworem kwasu solnego została wykorzystana w analizie wód technologicznych (kotłowych, zmiękczonych) i naturalnych (na agresywność względem betonu).

Zdolność do zobojętniania kwasów mineralnych w określonych warunkach nazywa się zasadowością wody. Miareczkowanie kwasem solnym wodorotlenków, węglanów i wodorowęglanów metali ziem alkalicznych (Ca, Mg), i alkalicznych (Na, K) zawartych w wodzie, pozwala na oznaczenia ich sumarycznego stężenia (zasadowość ogólna). Miareczkując te związki 0,1 M HC1 wobec oranżu metylowego do pH = 4,5, określa się zasadowość ogólną wody („m” lub „Zm”). Natomiast zasadowość alkaliczna („p” lub „Zp”) pochodzi od wolnych jonów OHT z dysocjacji zasad oraz od jonów OH' powstających w wyniku hydrolizy węglanów i oznacza się ją przez miareczkowanie 0,1 M HC1 wobec fenoloftaleiny pH = 8,3. W zależności od uzyskanych wyników miareczkowania próby wody kwasem solnym wobec fenoloftaleiny i oranżu metylowego, można określić udziały jonów OH~, HC₂0₃", ISf (mmol • dm“³) w zasadowości ogólnej w sposób podany w tabeli 5.5.

Zależność między „p” i „w”	Zasadowość spowodowana obecnością jonu (mmol - dm"^3)
	OH"	C03	hco3"
p = 0,m>0	0	0	m-
2p<m	0	P _	m-lp
2 p-m	0	_2_	0
2 p>m	2p-m	m — p	0
p = m	m 1 0		0

gdzie:

p - liczba mmoli HCI z miareczkowania wobec fenoloftaleiny, odniesiona do 1 dm³ wody,

m - liczba mmoli HCI z miareczkowania wobec oranżu metylowego, odniesiona do 1 dm³ wody.

5.3. Substancje podstawowe i roztwory mianowane

W metodach alkacymetrycznych czynnikiem decydującym o dokładności oznaczeń jest ustalenie dokładnego stężenia (miana) roztworów miareczkujących. Stężenie roztworu mianowanego ustala się używając odważki substancji podstawowej lub wykorzystując inny roztwór mianowany. Substancje podstawowe powinny być łatwo dostępne w stanie jednorodnym i czystym, nie mogą być higroskopijne ani ulatniać się, jak również zmieniać składu w czasie. Komitet Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) zaleca stosowanie jako substancji podstawowej w acydy-raetrii węglanu sodu (Na2C03), a w alkalimetrii - wodoroftalanu potasu (KH₅C₈0₄).

Węglan sodu, zgodnie z zaleceniami IUPAC, przygotowuje się przez rozpuszczenie 769 g wodorowęglanu sodu w 3 dm³ wody w temperaturze 87°C. Następnie roztwór schładza się do temperatury 75°C i sączy. Po ostudzeniu do temperatury 20°C, odsącza się wykrystalizowany wodorowęglan sodu i przemywa się go wodą z lodem. Otrzymany produkt suszy się w temperaturze 100°C, rozdrabnia na proszek i praży w temperaturze 270°C

155