77141 str149

&

gruntu jest większa od intensywności deszczu. W przeciwnym bowiem przypadku woda opadowa uzupełnia retencję powierzchniową i formuje spływ powierzchniowy. Rozlewne, długotrwałe deszcze i obfite roztopy mogą spowodować chwilowe całkowite nasycenie gleby wodą, aż do stanu maksymalnej pojemności i wówczas następne porcje wody zasilającej powierzchnię gruntu nie będą już wsiąkać i uformują spływ powierzchniowy.

Na wielkość infiltracji wpływają także i inne czynniki klimatyczne, m.in. temperatura i wilgotność powietrza. Wysoka temperatura powietrza ułatwia i przyspiesza parowanie wody opadowej z powierzchni ziemi, przez co ujemnie wpływa na ilość wody infiltrującej. Niska wilgotność powietrza zwiększa parowanie, przez co. podobnie jak temperatura, ogranicza ilość wody infiltrującej w głąb. Na proces infiltracji wpływają także:

-    nasycenie wodą środowiska skalnego. Powierzchniowa warstwa gleby, gdy jest przesuszona, zachowuje się jak warstwa nieprzepuszczalna i stan ten trwa do chwili nasycenia jej wodą. Także całkowite nasycenie wodą skał budujących strefę aeracji (a dzieje się tak przy długotrwałych opadach atmosferycznych i niezbyt miąższej strefie aeracji) powoduje zahamowanie procesu infiltracji;

-    przemarzanie gruntu. Jeśli w czasie odwilży grunt jeszcze nie odtajał, infiltracja wód opadowych lub roztopowych może w ogóle nie zachodzić;

-    działalność człowieka. Zabudowa np. ogranicza możliwości wsiąkania wody opadowej w grunt: na obszarach z luźną zabudową infiltruje do 30% opadu, a na obszarach z zabudową gęstą infiltracja może zmniejszyć się nawet do 0%.

Infiltrująca w skały podłoża woda opadowa dociera po pewnym czasie (w warunkach polskich od 3 do 70 godzin) do zwierciadła wód podziemnych. Jest ona głównym źródłem zasilania (alimentacji) tych wód. zwłaszcza w klimacie wilgotnym. Im klimat jest bardziej suchy, tym mniejsze jest znaczenie tego źródła w zasilaniu wód podziemnych. O ilości wody, która drogą infiltracji opadu atmosferycznego dociera do poziomu wodonośnego, informuje tzw. wskaźnik infiltracji efektywnej. Jest to stosunek wysokości warstwy wody efektywnie infiltrującej do wysokości średnich opadów rocznych w wieloleciu; wyraża się go w procentach lub w ułamku dziesiętnym (tab. 27). Ilość opadów atmosferycznych infiltrujących w skały podłoża najczęściej waha się w granicach 16-25% (Pazdro, Kozerski, 1990).

o

©

©

&

Cl

C

C

CO

o

rr.

a>

co

co

co

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

Tabela 27. Klasy infiltracji na obszarze Polski niżowej (wg Pazdry, Kozerskiego, 1990)

Klasa	Warunki infiltracji	Wskaźnik infiltracji efektywnej	Rodzaj utworów
I	bardzo dobre	0,30	żwiry i piaski wodnolodowcowe. sandrowe, wydmowe, rzeczne, tarasów akumulacyjnych, piaski pokrywowe
11	dobre	0.25	piaski i żwiry moreny czołowej, piaski i żwiry glacjalne
III	średnic	0,20	piaski i mułki tarasów zalewowych, dcluwia piaszczyste, piaski pylastc
IV	złe	0.05	gliny zwałowe, iły i mułki zastoiskowe. deluwia glinaste

149