76403 Obraz4 (50)

liwości rozproszenia (delokalizacji) swego ładunku, który musi być na atomie tlenu i nie może zmienić swego położenia.

CHjCHjO"

ładunek anionu etanolu jest zlokalizowany na atomie tlenu

Ody jednak ładunek ujemny znajduje się na atomie tlenu połączonym z pierścieniem aromatycznym, jak w anionie fenolano wym, to możliwa jest de-lokałizacja ładunku na trzy pierścieniowe atomy węgla. W tym miejscu bardzo przydają się struktury rezonansowe, po za ich pomocą łatwo można pokazać rozproszenie ładunku ujemnego, który w anionie feno lano wym znajduje się jednocześnie w czterech miejscach: przy atomie tlenu i przy atomach węgla w położeniach orto i para względem atomu tlenu. Żaden ze wzorów E, F, G i H nie obrazuje elektronowej budowy anionu fenolanowego i dopiero wszystkie te wzory razem wzięte dają wyobrażenie o rozmieszczeniu elektronów w cząsteczce tego anionu.

Na pytanie, dlaczego fenole są silniejszymi kwasami niż alkohole, odpowiadamy:

zwiększona w porównaniu z alkoholami kwasowość fenoli jest spowodowana delokaHzaęją ładunku w anionach feno-lanowych.

E    F    G    H

struktury rezonansowe obrazują delokalizację ładunku w anionie fenolanowym

Ćwiczenie 6.6. Zauważ, Ze w strukturach rezonansowych anionu fenolanowego ładunki ujemne pojawiają się tylko w położeniach orto i para względem atomu tlenu. Nie ma w tym nic sztucznego. Po prostu chodzi o to, że reguła oktetu nie pozwala

elektronom pojawić się w położeniach meta. Możesz się o tym przekonać przez próby napisania wzorów z ładunkiem ujemnym w położeniach innych niż orto i para.

Ćwiczenie 6.7. Przedstawiana strukturami granicznymi delokalizacja elektronów w cząsteczkach związków organicznych pozwala na zrozumienie wielu zagadnieA. Na przykład w rozdz. 4.4 omawialiśmy kierujące działanie podstawników, ale przyczynę tego zjawiska zostawiliśmy bez wyjaśnienia. Wróć jednak jeszcze na chwilę do ćw. 6.6. i zastanów się, które atomy węgla w anionie fenolanowym powinny być miejscem ataku odczynników elektrofilowych? Nie zdziwi cię teraz, że anion feno-lanowy ulega podstawieniu elektrofilowemu wyłącznie w położeniach orto i para.

Alkohole mają własności zasadowe

Pod względem własności zasadowych alkohole są podobne do wody, ponieważ tak jak woda zawierają wolne pary elektronów przy atomach tlenu. Przyłączenie protonu do cząsteczki alkoholu wytwarza jony alkilooksonio-we:

CHtCHjCHj-OH + H* «=t CHjCH₂CH₂-*OH,

jon propylooksoniowy

Alkohole są bardzo słabymi kwasami i dlatego wytworzenie dużych stężeń jonów oksoniowych wymaga bardzo silnych kwasów.

6.4. Estry kwasów nieorganicznych

Estrami nazywamy pochodne alkoholi, w których atom wodoru z grupy OH jest zastąpiony resztą kwasową, pochodzącą z kwasu organicznego lub nieorganicznego.

Azotany

Estry kwasu azotowego(V) tworzą się z dużą łatwością w reakcji alkoholi z HNOj.

ROH + HNOj -► R0N0₂ + H₂0

azotan alkilu