76533 skanuj0002

206 i język nowych mediów > operacje >

Tworzenie obiektów medialnych przy użyciu komputerów rozwijało się podobnie. W latach 60. i 70. nieliczni artyści pracujący z komputerami musieli pisać własne programy w językach wysokiego poziomu, dzisiaj rzesza artystów, projektantów i zwykłych użytkowników korzysta z obsługiwanych przez menu programów użytkowych, takich jak programy do obróbki grafiki, programy malarskie, programy do składu tekstu, edytory stron internetowych i inne. Ewolucja oprogramowania zmierzająca w kierunku coraz wyższych poziomów abstrakcji jest w pełni zgodna z ogólną tendencją rządzącą rozwojem komputerów - postępującą automatyzacją.

W niniejszym rozdziale przejdę do kolejnego etapu opisu języka nowych mediów. W rozdziale pierwszym analizowałem właściwości danych komputerowych, w rozdziale drugim omówiłem interfejs człowiek-kom-puter. Kontynuując ten oddolny kierunek opisywania, zajmę się teraz warstwą technologiczną powyżej interfejsu - oprogramowaniem użytkowym. Programy pozwalają projektantom nowych mediów i artystom na tworzenie nowych obiektów, równocześnie działają jak kolejny filtr kształtujący ich wyobrażenie, co można zrobić, używając komputera. Podobnie oprogramowanie wykorzystywane przez docelowych użytkowników, umożliwiające dostęp do tych obiektów - przeglądarki internetowe, przeglądarki plików graficznych, odtwarzacze multimedialne - kształtują ich sposób rozumienia tego, czym są nowe media. Na przykład, odtwarzacze takie, jak Windows Media Player i Real Player imitują interfejsy tradycyjnych urządzeń: magnetowidów, magnetofonów i tym podobnych. Dostępne są w nich polecenia: „Odtwarzaj”, „Zatrzymaj”, „Wysuń”, „Przewiń do przodu”, „Przewiń do tyłu". Dzięki temu nowe media naśladują stare, ukrywając równocześnie swe nowe cechy takie, jak chociażby swobodny dostęp.

Nie wdając się w analizowanie konkretnych programów, skoncentruję się na bardziej ogólnych technikach i poleceniach, które są im wspólne. Bez względu na to, czy twórca nowych mediów ma do czynienia z danymi liczbowymi, tekstem, obrazami, wideo, przestrzenią 3D czy z ich połączeniami, ma do dyspozycji te same techniki: kopiowanie, wycinanie, wklejanie, wyszukiwanie, nakładanie, przekształcanie, filtrowanie.

Istnienie uniwersalnych technik, które mogą być stosowane do obróbki różnych mediów, wynika z tego, że media te są danymi komputerowymi. Nazywam te typowe techniki opracowywania danych operacjami, i w tym rozdziale omówię trzy z nich - selekcję, kompozytowanie [com-positing] i teleakcję.

Operacje wbudowane są w oprogramowanie, ale nie są ograniczone tylko do niego. Używa się ich nie tylko w komputerze, ale również w społecznym świecie poza nim. Nie są tylko technikami pracy nad danymi komputerowymi, lecz również ogólnymi sposobami pracy, sposobami myślenia, sposobami istnienia w epoce komputerowej.

Komunikacja między szerszym światem społecznym a oprogramowaniem odbywa się w dwu kierunkach. Gdy używamy programów i funkcji w nie wbudowanych, stają się one częścią tego, jak rozumiemy siebie, innych i świat wokół nas. Strategie pracy z danymi komputerowymi stają się naszymi ogólnymi strategiami poznawczymi. Równocześnie budowa oprogramowania i interfejsu człowiek-komputer odzwierciedla szerszą logikę społeczną, ideologię i wyobrażenia współczesnego społeczeństwa. Zatem, jeśli jakieś operacje obecne są w oprogramowaniu, możemy przypuszczać, że znajdziemy je również w kulturze. Omawiając w tym rozdziale trzy z nich - selekcję, kompozytowanie i teleakcję, zilustruję tę ogólną zasadę konkretnymi przykładami. Inne operacje wbudowane w oprogramowanie i sprzęt komputerowy, działające też we współczesnej kulturze, to sampling i morfizacja¹.

Jak już wspomniałem, między społeczeństwem industrialnym a informacyjnym istnieje jedna zasadnicza różnica: w społeczeństwie informacyjnym zarówno w pracy, jak i w czasie wolnym używa się tych samych komputerowych interfejsów. Temu nowemu, znacznie bliższemu, związkowi między pracą i czasem wolnym towarzyszy bliższy związek

1

Sampling mediów jest tematem rozprawy doktorskiej Tarletona Gillespiego (Wydział Komunikacji, Uniwersytet Kalifornijski, San Diego); morfizacja jest tematem pracy: Vivian Sobchack (red.), Meta-Morphing: Visual Transformat ion and the Cul turę of Quick-Change, Minneapolis, University of Minnesota Press, 1999.

> Lev Manovich > www.waip.COm.pl