78857 PICT0073 (9)

i wymagają reform. W dodatku organizmie. Postulat o „lecze-są to warstwy skłócone - trudno nie” - reformy i pojednanie - jest więc, by współdziałały w jednym w powieści wyraźny.

Romantyzm i romantycy w świetle Nad Niemnem

Romantycy to:

•    Emilia Korczyńska, kobieta rozczytana w romansach, żyjąca w iluzorycznym świecie wyobraźni, tęskniąca za wymyślonym mitem miłości romantycznej. Jej wypowiedzi śmieszą, a postawa bywa denerwująca, tym 'bardziej że bujając w obłokach, lekceważy szczere uczucie Benedykta.

•    Zygmunt Korczyński. Wybitna jednostka - uduchowiony artysta, wyobcowany w tłumie przeciętniaków. Oczywiście, należy rozumieć to ironicznie. Ta jednostka koniecznie potrzebuje Paryża - by tworzyć i romansu - by snuć romantyczną miłość... Wzbudza niechęć i pogardę.

•    Rodzajem romantyka jest Ró-życ (podobny do Hrabiego Henryka). Nie wzbudza on pogardy, lecz współczucie. Jego wyobcowanie, bierność życiowa, ciągła potrzeba sztucznych podniet ukazują romantyczną manierę.

Przypada im w udziale:

•    choroba fizyczna, słabość ciała i duszy,

•    brak motywu do życia, ospałość i bierność,

•    sztuczność uczuć, maniera i fałsz.

Romantyzm

•    Orzeszkowa ośmiesza schematy romantyczne, pogardza biernymi postawami romantyków, drwi z ich wyobrażeń, a nawet okazuje im współczucie. Romantyczne mity, np. uduchowionego artysty, puste pozy romansowe zdecydowanie odrzuca jako nieprzydatne, a wręcz szkodliwe.

•    Nie potępia jednak całkowicie romantyzmu. Są dwa motywy, dzięki którym autorka składa hołd minionej epoce. Pierwszy to mogiła powstańców 1863 -wątek patriotyzmu i czci, jaki składa bohaterom ostatniego ziywu romantycznego. Drugi element, który zdradza sentyment pisarki do romantycznych upodobań, to rola, jaką spełnia w jej powieści przyroda: liczne nastrojowe opisy opiewają piękno kraju i współistnienie człowieka i natury.

A jaki efekt daje pracowita egzystencja?

Popatrzmy na zaścianek:

• autentyczność i szczerość uczuć,

•    siła fizyczna, zdrowie, radość życia, uroda,

•    zdrowie moralne,

•    aktywność życiowa,

•    satysfakcja z pracy i wolności.

Orzeszkowa nie pozostawia wyboru czytelnikowi: opłacalność pracy została klarownie wyłożona.

Uwaga - pokrewieństwo Nad Niemnem i Pana Tadeusza Oba utwory łączy:
• rozlewność epicka,
• prezentowanie urody natury litewskiej,
• prezentacja warstw szlacheckich - dworu	h % dl
i zaścianka, a także arystokracji,
• spór „o miedzę” sąsiadujących dworów,
• prostota uczuć głównych bohaterów,
• ważna rola wydarzeń historycznych.

Idea pracy w Nad Niemnem

Teza: praca jest najwyższą wartością wolnego człowieka, stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i zapewnia szczęście.

Dowody

• Wypowiedzi bohaterów reprezentujących pogląd autorki, przede wszystkim młodego Witolda - jej porte-parole.

• Losy i charakterystyka bohaterów: osoby pracowite to postacie sympatyczne, wyraźnie kreowane przez Orzeszkową na wzory pozytywne. Ich losy przebiegają sensownie, zwłaszcza zwycięska i szczęśliwa miłość Jana i Justyny, która wydaje się nagrodą za prawidłowe poglądy. Osoby oddalone od pracy są chore,

17