80090 IMG148 (3)

(201). Element ten można określić jako nie- I szczęście wstępne (npeflBapHTejibHaa I 6eAa)- Oznaczymy go symbolem x, wyrażają-cym odmienną formę oszustwa.

VIII. Antagonista wyrządza krzywdę albo szkodę członkowi rodziny. Określenie: szkodzenie (BpeAHTejibCTBO), symbol: A.

Jest to niezmiernie ważna funkcja, ona bo- I wiem w gruncie rzeczy uruchamia akcję bajki. I Odejście, naruszenie zakazu, udzielenie infor- 1 macji, udany podstęp przygotowują tę funkcję, umożliwiają ją bądź po prostu ułatwiają. Dlatego też pierwsze siedem funkcji można traktować jako część przygotowawczą, podczas gdy szkodzeniem otwiera się zawiązanie bajki.

1. Porwanie człowieka (A¹). Smok porywa królewnę (131) lub córkę chłopa (133); wiedźma porywa chłopca (108); starsi bracia porywają narzeczoną młodszego brata (168).

2. Wykradzenie lub odebranie magicznego środka (A²). „Niepozorny chłopina” wykrada magiczną szkatułkę (189); królewna kradnie magiczną koszulę (203); chło-pek-kruszynka wykrada magicznego konia (138).

2a. Szczególną podgrupę w obrębie tej formy stanowi odebranie przemocą magicznego pomocnika². Macocha rozkazuje uśmiercić czarodziejską krowę (100, 101); subiekt każe zarżnąć

s co należy rozumieć przez okreSienle: Środek magiczny i magiczny pomocnik - patrz s. 92-9*.

czarodziejską kurę albo kaczkę (195, 197). Symbol Aⁿ.

3. Wykradzenie lub zniszczenie zbiorów (A³). Kobyła zjada stóg siana (105); niedźwiedź kradnie owies (143); żuraw kradnie groch (186).

4. Kradzież światła dziennego (A⁴). Przypadek ten występuje tylko raz (135).

5. Dokonanie kradzieży w innych formach (A⁵). Przedmiot kradzieży ulega największym wahaniom i nie ma potrzeby rejestrowania wszystkich tego form. Jak zobaczymy niżej, przedmiot kradzieży nie wpływa na tok akcji. Z logicznego punktu widzenia słuszniejsze byłoby zaliczenie wszelkiej kradzieży do jednej formy początkowego szkodzenia; formy zaś, ugrupowane według obiektów kradzieży — nie do grupy, lecz do podgrupy. Ze względów technicznych wygodniej jednak wyodrębnić kilka najważniejszych form, pozostałe zaś uogólnić. Przykłady: Zar-ptak kradnie złote jabłka (168); norka co noc pożera zwierzęta z carskiej menażerii (132); generał wykrada królewski miecz (nie magiczny) (259).

6. Zadanie ran cielesnych (A*). Służebna wykluwa swojej pani oczy (127); królewna odrąbuje nogi Katomie (195). Ciekawe jest to, że wymienione formy postępowania z morfologicznego punktu widzenia traktowane są jak kradzież. Służebna np. chowa oczy do kieszeni

i wynosi, następnie jednak są one odzyskiwane w taki sam sposób jak inne skradzione przed-