80147 IMGv43

— jest ■ wychowanie przez poznanie, polegające na jednoczesnym parnego kodu językowego oraz treści (desygnatu), danej na-*wy, pojęcia, stosunku bądź zależności. Wychowanek uczy się języka, I Jrinocześnie przyswaja sobie wiedzę o sobde samym, innych ludziach i kwincie przyrody w toku określonej aktywności indywidualnej i społecznej.

— poznanie to polega na przybliżeniu przyswajanej wiedzy, szczególnie tej. która wiąże się z pojęciami dźwiękowymi do rzeczywistego stanu rzeczy, i więc intersubiektywnego jej rozumienia przez ludzi słyszących. Jednocześnie w procesie tym kształci się dyspozycje kierunkowe 1 ms::*umentalne. Czas, w którym wychowanek przyswaja sobie pojęcia dotyczące nazw rzeczy, zjawisk, stosunków, procesów i zależności oraz ich treści — a więc tego, co tradycyjnie łączymy z procesem dydaktycznym — jest w przypadku kształcenia osób z uszkodzonym słuchem zbieżny z okresem kształtowania przekonań i postaw moralnych,' stanowiących z kolei główną treść procesu wychowawczego.

Należy wymienić jeszcze jeden czynnik o ogromnym znaczeniu dla każdego człowieka, również dla osoby niesłyszącej. Otóż subiektywne jBpBEie niemożności samorealizacji, niższości umysłowej, niskiego statusu społecznego, brak perspektyw rozwojowych, a więc niezaspokoje-nie jednej 1 podstawowych potrzeb, takich jak potrzeba poznawcza, potrzeba prestiżu, potrzeba kontaktu z innymi -ludźmi, staje się źródłem Słhiych napięć emocjonalnych i może się przejawiać w postaci różnych reakcji frustracyjnych. Zatem stworzenie osobie niesłyszącej możliwości rozwoju stanowi jednocześnie płaszczyznę zaspokajania wymienionych potrzeb i czynnik zapobiegający emocjonalnym napięciom. Ponadto zaspokojenie wspomnianych potrzeb wzmacnia zachowania społecznie aprobowane, a więc pożądane z wychowawczego punktu widzenia. Tak więc nauczanie szkolne, przyswajanie wiedzy pełni funkcję rewalidacyjną.

Podsumowując, wychowanie przez naukę pełni:

—    funkcję usprawniającą, gdyż w procesie poznania wy-cbowanek usprawnia swoje funkcje kognitywne,

—    funkcję kompensacyjną, gdyż zdobywanie wiedzy, w ty® także sam proces jej przyswajania umożliwiają rozwój poczucia mirmalnnsri, rozwój ogólny, psychospołeczny, a także społecznie akcep-

postaw moralnych.

— siinkcję korekcyjną, gdyż wychowanie przez naukę nie l*dyłus przyswajaniem określonych wiadomości i umiejętności, bo-^PbMK^SbMłtowanie za pośrednictwem wiedzy określonych postaw: I I tóoralno-społecznej, ich doskonalenie wychowanek staje HHPMHpnroju, 1 więc ulepszania swych zachowań społecz-bbfloaknia się zgodnie z akceptowanym ideałem wy-

Sztukę można pojmować jako swego rodzaju język umożliwiajmy zwłaszcza osobom niesłyszącym przekazywanie informacji I poatnegMflNb rzeczywistości przyrodniczej i społecznej. Odwołując się do wzroku i do możliwości percepcyjnych osób niesłyszących sztuka być pomocna w rozwoju komunikacji, zwłaszcza dzięki jej techniksaffl umożliwiającym ekspresję. Sztuka może zatem stanowić istotny środek porozumiewania i służyć jako ważna pomoc w uczeniu się. Jak powiada*-^ M. Turbow — parafrazując J. Deweya — „jest ona, być może, «uczeniem się przez widzenie» i z kolei, miejmy nadzieję, przez działanie” 1 Podstawowym zadaniem sztuki jest dostarczanie nam doznań estetycznych. Te zaś są tym bogatsze, im bardziej bogata jest nasza osobowość. Osobowość z kolei może się w pełni rozwinąć przyjmując i przetwarzając dorobek kulturalny, do którego możemy w pełni dotrzeć jedynie za pośrednictwem języka. Podstawową zatem funkcją wychowania przez sztukę w surdopedagogice jest rewalidacja niesłyszącego. Rewalidacyjna funkcja sztuki z kolei będzie polegać na przyswojeniu przez niesłyszącego odpowiednich do wieku i percepcyjnych możliwości pojęó językowych związanych ze sztuką i doznaniami estetycznymi oraz rozwijaniu wrażliwości estetycznej.

Wszystkie wychowawcze zadania sztuki, jak: uwrażliwienie na piękno, integracja z kulturalną przeszłością i teraźniejszością narodu, kształtowanie umiejętności wykorzystywania w godziwy sposób czasu wolnego, rozwijanie pozawerbalnego, uczuciowego kontaktu z innymi ludźmi, kształtowanie społecznie akceptowanego systemu wartości⁴ odnoszą się także i do wychowania specjalnego, a więc i do surdowychowania. Jednak podczas kiedy dziecko normalnie słyszące może się uczyć wrażliwości na piękno słowa mówionego, muzykę itd. spontanicznie, w procesie socjalizacji, przez samo uczestniczenie w życiu rodziny, słuchając radia i oglądając program telewizyjny, zaś szkoła oraz uczestniczenie w kółkach zainteresowań pogłębiają i ukierunkowują tę naturalną wrażliwość, to dziecko z uszkodzonym słuchem oraz niesłysząey dorosły uczą się wrażliwości na sztukę zapoznając się z różnymi jej przejawami, jednocześnie przyswajają sobie symbole słowne określające różne jej dziedziny d elementy przeżycia estetycznego, a przede wszystkim kształcą swoje pojęcie sztuki i wrażliwość estetyczną uczestnicząc w dostępnyeH im aktach twórczych.

Rewalidacyjna wartość sztuki sprowadza się do:

• M. Turbow, Art as experience loith language [w] Report oj the Proc oj the International Congress on Education oj the Deaf, and oj the jori Meetinga the Convention oj American Instructors oj the Deaf, Wasi 1964, s. 873.

⁴ H. Muszyński, Wychowanie przez sztukę [wl Pedagogika, jw„