76346 Zdjęcie0289 (10)

Odum (1969) przejął i rozwinął główne założenia teorii sukcesji sformułowanej przez Clementsa. Role ,, superorganizmu’’, tj. zintegrowanych, zorganizowanych, stniiouraloych jednostek, w modelu Oduma pełni ekosystem, któremu przypisano takie właściwości, jak zdolność do samoregulacji, homoestazy oraz wewnętrzne uporządkowanie i hu rankowość w rozwoju. Z teorii Clementsa przyjmuje Odom trzy podstawowe tezy:

•    sukcesja jest procesem kierunkowym i przewidywalnym;

•    sukcesja jest wynikiem zmian zachodzących w środowisku abiotycznym gnś wpływem roślin i zwierząt;

•    punktem kulminacyjnym sukcesji jest ustabilizowany ekosystem.

Przebieg sukcesji i charakter układów ekologicznych przedstawia tabelaryczny model według Oduma (Tab. 1.6).

Ostatnio najbardziej podważane są dwa twierdzenia w klasycznej teorii sukcesji: 11) kierunkowość przemian roślinności w czasie, (2) stabilizacja zbiorowisk rerrmnaliTycti (klimaksowych).

Jednakże wiele opracowań przedstawia wiarygodne dane o czasowej sekwencji zbiorowisk w procesie sukcesji, a mianowicie klasyczne opracowanie sukcesji aa piaskach jeziora Michigan (Cowles 1899; Olson 1958) i na morenie polodowcowęj aa Alasce (Cooper 1926). Zostało to wzbogacone przez późniejsze liczne opracowania. Jednak do tych dzieł rzadko odwołują się twórcy nowych koncepcji (por. Ciawutt, red. 1906, Bkhsf. Harper & Townsend 1986, Silvertown 1982).

Również przez wielu autorów kwestionowana jest stabilność zbiorowisk roślinnych osiągana po zakończeniu procesu sukcesji. Wydaje się. że krytycy ci często mylą pojęcia stabilizacji ze stagnacją. Zbiorowisko jest układem dynamicznym L podlega nmanaB. które określa się jako fluktuacje. Zmiany te nie prowadzą do istramycli pmniwai kompozycji florystycznej zbiorowisk oraz ich struktury. Przez stabilizacje należy rozumieć względnie stałą strukturę gatunkową i przestrzenną zbiorowiska. Strukrura ta tnu jednak charakter dynamiczny (zmiany sezonowe, wymiana osobników, ird. >. co zapt min trwałość zbiorowiska i nadaje im indywidualny charakter Są dane świadczące o trwającej kilkadziesiąt lub kilkaset lat stabilności zbiorowisk leśnych (Fauński 198óa t. roślinności aa Nowej Zelandii (Norton & Burrows 1979), tropikalnych lasów (Vaji Sieb«s 1969'j. Wyróżnia się cztery aspekty stabilności zbiorowisk:

1)    stałość — brak istotnych zmian w czasie w strukturze gatunkowej i y ir iti ii nu j zbiorowisk;

2)    trwanie — zdolność do utrzymania się określonej struktury zbiorowisk pracz drogi:

czas;

3)    bezwładność — zdolność do opierania się zmianom i utrzymywania się w sanie i równowagi;

4)    elastyczność — szybkość, z jaką zbiorowisko wraca do stanu równowagi po ustamu. zaburzeń.

Mechanizmy sukcesji

Od lat siedemdziesiątych dużo uwagi poświęca się teoretycznym rozważamom m ;mat mechanizmów sukcesji. Mniej jest prac poświęconych badaniom procesów iiiin rji warunkach naturalnych, zwłaszcza gdy roślinność znam tonuje bogactwo gaiunto?-; •óżnorodność zbiorowisk (Connell, Noble & Slatyer 1987).