82079 OMiUP t2 Gorski86

gdzie:

OB — odległość bieguna od środka wirującej płyty, czyli mimośrodowość bezwzględna,

D — średnica wirującej płyty

Jeżeli biegun B znajdzie się w środku O, czyli gdy X = 0, to mimo trwającego ruchu wirowego łopatek — nie powstaje żadna siła naporu (podobnie do śruby ze zmiennym skokiem, kiedy skok jest równy zeru).

Kierunek działania naporu zależny jest od położenia bieguna w stosunku do środka wirującej płyty. Zasadę zmiany położenia bieguna B wyjaśniono na rys. 7.106.

Wraz z wirującymi łopatkami 6 wirują też dźwignie 2 i 3 oraz jarzmo 4 zamocowane na pionowej osi łopatki roboczej. Jeśli biegun znajduje się w środku obrotu (rys. 7.106a), to wirujące łopatki ustawione są w każdym punkcie na obwodzie, w takim samym położeniu w stosunku do środka obrotu. Jeżeli dźwignia 5 zmiany położenia bieguna (np. napędzana siłownikiem hydraulicznym, elektrycznym itp.) przesunie biegun, np. do położenia pokazanego na rys. 7.1061?, to łopatka w zależności od kąta obrotu zmienia swoje położenie w stosunku do osi obrotu płyty.

Położenie bieguna w stosunku do osi obrotu decyduje o kierunku siły naporu. Sytuację tę pokazano na rys. 7.107. W położeniu 7.107n, gdy X = 0, napór jest również zerowy i statek nie porusza się w żadnym kierunku mimo ruchu obrotowego łopatek. W położeniu jak na rys. 7.1071? napór skierowany jest do tyłu i statek porusza się do przodu, a na rys. 7.107c pokazano sytuację odwrotną.

Jeżeli biegun nie leży na żadnej z osi symetrii osi obrotowej (z tym, że jedna z tych osi jest zgodna lub równoległa — przy dwóch pędnikach na statku — do wzdłużnej osi symetrii statku), jak przedstawiono na rys. 7A07d, e, oraz /, pędnik wytwarza napór w odpowiednim kierunku, powodując obrót statku w stronę wskazania strzałek. Dzięki temu uzyskuje się bardzo dobre własności manewrowe, ponieważ w czasie zwrotu zaangażowana jest cała moc napędowa.

Działanie urządzenia Voitha i Schneidera nie zależy od prędkości statku i zwrot (obrót) można rozpocząć natychmiast po uruchomieniu urządzenia. Pędnik Voitha-Schneidera spełnia zatem na statku podwójną rolę: jako pędnik i jako urządzenie sterowe. Na statku stosuje się dwa pędniki o przeciwnym kierunku obrotów, dzięki czemu unika się ruchu obrotowego kadłuba jako reakcji na ruch obrotowy jednego pędnika (rys. 7.108) oraz zwiększa zdolności manewrowe jednostki.

Napęd pędnika odbywa się najczęściej za pomocą nienawrotnego silnika spalinowego, a sterowanie stopniem mimośrodowości — zdalnie (hydraulicznie lub elektrycznie) ze stanowiska manewrowego. Przedstawiony na rysunku holownik nie ma płetwy sterowej ani specjalnej maszyny sterowej, a jedynie ' w części rufowej denną stępkę 6 stabilizacyjną i osłaniającą pędnik.

386