82109 P1010134 (7)

90

Zazwyczaj dożywa 200-400 lał, lokalnie 700-1000 (Mayer 1977). Najgrub. szy znany okaz limby osiągnął 2,4 m pierśnicy. Limba dorasta w Alpach do wysokości 20-23 (25) m (lokalnie 30 m) (Wiegenwald), a w Karpatach do 10-15 (20) m. Miąższość pojedynczych limb może osiągnąć 8 (10) m³ (Mayer 1977).

4. Odnawianie

Obsiewa się naturalnie; długi kiełek wykazujący dużą energię rozwija się na grubej warstwie butwiny, a także w nagich szczelinach skał, w których wykształca spory korzonek dzięki obfitym materiałom zapasowym w nasieniu. Limbę rozsiewają w Alpach i Tatrach przede wszystkim orzechówki, wiewiórki oraz dzięcioły.

Dążąc do przywrócenia znacznie uszczuplonego, a nawet lokalnie całkiem zatartego zasięgu limby w Tatrach, o czym wspomniano na wstępie, należałoby ją odnawiać sztucznie, chociaż występuje ona na terenach objętych ochroną ścisłą. Wysadza się ją w więźbie 1,3 x 1,3 m na powierzchni odsłoniętej lub 1,6 x 1,6 m z osłoną (Fischer 1968).

Przy odtwarzaniu górnej granicy lasu w Tatrach słowackich limbę na ogół sadzono w więźbie nieregularnej i w grupach, nieregularnie, najczęściej w skupieniach 2-5 i więcej sadzonek, zawsze obok kosówki, pełniącej funkcję fitome-lioracyjną i równocześnie ochronną. Na poletkach zabezpieczanych płotkami limbę wysadzano mniej więcej w więźbie regularnej. Z limbą równocześnie wprowadzano kosówkę, która po osiągnięciu określonej wysokości zastępuje płotki, pełniąc rolę ochronną.

Grupowy sposób wysadzania zabezpiecza przed niekorzystnym mechanicznym i fizjologicznym oddziaływaniem wiatru. Ten sposób wysadzania umożliwia stopniowe odtwarzanie górnej granicy lasu, zarówno przez sztuczne zalesienia i uzupełnienia, jak i przez wykorzystanie odnowienia naturalnego gatunków świa-tłoządnych wprowadzonych sztucznie. W ekstremalnych warunkach górnej granicy lasu zastosowanie znajdują też placówki, na których wysadza się najczęściej 5 sadzonek limby w odległości 20-30 cm w ten sposób, aby wzajemnie osłaniały się przed wiatrem i śniegiem.

Wysadzanie na placówkach jest podobne do „odnawiania” limby przez orzechówki. W warunkach naturalnych znajduje się bowiem „kłębki” 2—20 sztuk lub więcej limbek. Z nich wyrasta zazwyczaj jedna najżywotniejsza limba lub rosochata, odporna na wiatr dwójka bądź trójka (Somora 1977).

W Tatrach słowackich stosuje się dobrze wykształcone sadzonki o symbolach: 2/3, 3/3 lub nawet 8-latki szkółkowane po drugim lub trzecim roku. Dużą przydatność wykazują sadzonki wyhodowane z zakrytym systemem korzeniowym, np. w doniczkach Jiffy-pots z 6-7-letnimi łimbkami.

Mayer (1976) wykazał, że odnowienia wykonane przy pomocy 5-8-letnich sadzonek cechowały wypady 1-5%, natomiast po wysadzeniu 4-latek straty były ba rdzo duże i dochodziły do 50%.

W krajach alpejskich sadzonek limbowych używa się przy tworzeniu zabudowy przeciwlawinowej. Limba wykazuje — poza miejscami trwalszego uśnieże-nia — zdecydowanie większą żywotność oraz ostateczny szybszy i wyższy wzrost aniżeli sadzonki modrzewia, jarzębiny (Sorbus aucuparia var. glabrata ) i olszy zielonej.