84738 Skanowanie 10 04 10 17 (22)

S/,kola C. Reddie ma wyraźny charakter liberalistyczny w uciisic uzyskania większej wolności ucznia w procesie nauczania I wychowania. Jest ona próbą uwolnienia go od nacisku tradycji w wychowaniu angielskim, od systemu urabiania zwłaszcza ustalonego W dotychczasowych tzw. „szkołach publicznych”. Żądając wychowania naturalnego nie realizowała tego postulatu w sposób radykalny lub nawet bardziej stanowczy.

Pojmowanie naturalizmu wychowania ma tu charakter środowiskowy. Odbywa się ono bowiem w środowisku „naturalnym”, ale tylko w dość umiarkowanym stopniu. Jako ośrodek wychowania przyjmuje „naturę” psychiczną młodzieży. Stąd też indywidualizm ucznia jest tylko częściowo uwzględniony, a zresztą widoczne jest urabianie złagodzone i bardzo humanitarne. Szkoła ta jest jednak zapowiedzią tego, co niebawem w bardziej ostry sposób będzie wysunięte na czoło w skrajnych odmianach „nowego wychowania”.

Idea wiejskich domów wychowania przeniosła się z Anglii do Niemiec. Propagatorem jej tutaj był Hermann Lietz (1868—1919). Po studiach pedagogicznych w Jenie u Reina, Lietz zaznajomił się z systemem wychowania w szkole Reddie’go jako nauczyciel tej szkoły i w r. 1898 zakłada podobną szkołę w Ilsenburgu (Harz). A kiedy idea tej szkoły się przyjmuje — zakłada jej filie w Haubinda (Turyngia 1901, dla młodszych: 9—12 lat) i Bieberstein (Nadrenia 1904, dla starszych; 12—16 lat).

Ten podział według wieku pozwalał stosować inny system wychowania. Najmłodsi żyli w otoczeniu przyrody, prowadząc życie wiejskie zajmowali się pracą na roli, w ogrodzie, hodowlą kur i zwierząt gospodarskich. Przeważały jedpak zajęcia warsztatowe. Ponadto szkoła w Haubindajpołożona była w okolicy górzystej i raczej dzikiej, przez co krajobraz działał na fantazję. Wychowanie zmierzało do jak najściślejszego związania młodzieży z ziemią rodzinną.

Szkoła w Bieberstein (niedaleko Fuldy) miała raczej wiązać młodzież z dawną przeszłością, głównie z historią Niemiec, a młodzież zajmowała się raczej studiami naukowymi.

Z czasem Lietz zakładał podobne szkoły także w innych miejscowościach np. nad morzem i młodzież szkoły w jednej miejscowości przenosiła się na jakiś czas do szkoły położonej w innej stronie kraju. Powodowało to poznawanie różnych okolic Niemiec, ich regionalnych właściwości geograficznych, etnograficznych, gospodarczych, kulturalnych itp., budziło poczucie silnej jedności narodowej i narodowego patriotyzmu. Rozpowszechnianie się tych szkół było powodem utworzenia „Towarzystwa Wiejskich Domów Wychowania im. H. Lietza”.

Po pierwszej wojnie światowej szkoły te zanikły.

Między wychowaniem w szkołach Lietza a w szkole Reddie’go zachodziły następujące główne różnice.

1.    Wychowanie u Lietza jest bardziej liberalistyczne niż w szkole Reddie’go. Nie ma tu rygoru związanego z hierarchią uczniów, panuje większa łagodność w formach wychowania, jest bliższy kontakt wychowawców z wychowankami bez pośrednictwa starszych uczniów, „prefektów”.

2.    Wychowanie jest bardziej zbliżone do wychowania rodzinnego. Wprowadzono w nim system „rodzinkowy”. Wielkość rodzinki zależy od wieku uczniów: u młodszych jest ona,mniejsza u starszych większa. Rodzinka żyje we wspólnocie, a życiem tym kieruje nauczyciel. Charakterystyczne są dla niej „wieczory rodzin-kowe” prowadzone na wzór gawęd i rozmów w rodzinie.

3.    Tok życia dopuszcza dużą swobodę dla indywidualności poszczególnych uczniów. Nie ma więc jednego rozkładu dnia jednakowego dla wszystkich.

4.    Odbywają się „wolne wieczory”, tj. zebrania ogólne uczniów, na których omawia się wspólne sprawy szkoły, sprawy przekroczeń uczniów. Zezwala na zajmowanie się np. filatelistyką, zajęciami w harcerstwie, uprawianiem amatorskich prac itp. Na zebraniu takim omawiano potrzebę takich zajęć, możliwość ich prowadzenia, przydatność do nich poszczególnych kandydatów itp.

5.    W szkole odbywała się nauka religii, wprawdzie nie religii wyznaniowej, ale „religii ludzkości”. Omawiano tu głównie zagadnienia moralności zwłaszcza chrześcijańskiej.

6.    Łącznie z religią omawiano sprawy polityczno-społeczne. Wprowadzano w rozumienie ważnych zagadnień ogólnoeuropejskich i światowych naświetlając je z różnych stron, a więc ze strony gospodarczej, narodowej, stosunków międzypaństwowych, prądów społecznych itp.

7.    Program nauki zbliżał się do ówczesnego programu „szkół realnych” w Niemczech. Głównym przedmiotem był język niemiecki, historia, nauki przyrodnicze.

53