85347 PICT2519

Tabela 9

Charakterystyka morfometryczna typowych form terenu Polski

	I	9 H S formy ..	.•WysokaM mglfdna formy w ui .			K^t nachylenia :
			średni	a .mali	i .duża	w stopniach |
	aji	1 Ifaskarfalisa powjcrzcłrrtia	1
			3	0	5	0-7
	s	1 Mitra pa pagórkowata g	i ^6	3	10	7-15
	n	Wały i %izgOfsapionny<zołówej £	20	6	100	15-25
	ip	Drfanłttry'- . •	6	3	15	10-20
	9	Róy-nłny morenowe {srefn starszego I
		zlodowacenia) '	2	0	4	0-2
	ć"T?	Pagórki i użgóaa morena**
		sdemdamme |	4	2	20	5-15
		Rdzmyie powierzcłmie morenowe -	2	0	10	0- 15
	93S	JFofrortwe	8	2	30	7-20
	9	■PagórkiijKzgótza kantowe	8	5	40	O IO O
	H	RóMwnfiśandrfflK	3	1	5	0-1 ■*
	B	Taraw ł.jóintńn^tiapfyy we " v	1	0	3	0-2
	n	DnaetobK ■ . .	1.5	0,5	5	0-5
	S	$5drtyj;iridftólóine '^: | ■KBj'	6	1	30	5-33
	H	RmyicrżęłmRpłaskie.
		f^łayldłesseiri.	2	1	5	0-15
	1^	Poweizćhme faliste pokryte ■ ( IWBW
		Wsf/»tpondcinana \\^wudrid. -	IS	5	45	5-30
jj i	S j	Vlstięispłasxęio?i’S garpyyyiyn |	20	5	60	5-8
:;1	7® |	VićrzcłiQH>iny Wyżywić	40	9	-	5-25
1	ii ^	^>aióna starych gór fałdowych	120	5	%
s	9:':' /	Haskie garby pogórza młodych gór	80	6
2	O s /	‘ozgałędOHć i wydłużone grzbiety;^:'
1	•i'-.5 '^n	dodych gór fałdowych	200	10	„
I	ltgl	kalis/a formy wysokogórskie	250	20	-

U

9ł

9.2.1. Tereny nitinne

Moreny czołowe - są to pagórki i wzgórza zgrupowane, w wały. biegnące równolenle do czoła lądolodu Powatały one na skutek nagromad'enia materiału morenowego (zwiń-. elinv, nłaz\ k bądź jego spiętrzenia u czoła lodowca.

Na obszarze pojezierzy spotykamy deniwelacje sięgające 100 m. najczęściej jednak wahają się one w granicach do kilkudziesięciu metrów. Wały moren czołowych składają się przew ażnie z chaotycznie nagromadzonych i stłoczonych wzgórz, poprzedzielanych bezodpływowymi, najczęściej zabagmonymi zagłębieniami. Dna zagłębień oraz stoki wzniesień urozmaicone są licznymi nierównościami: garbami i wklęsłościami. Stoki wałów są przeważnie asymetryczne: wewnętrzne (względem lodowca) są mniej strome, bo silniej rozmywane przez wody roztopowe, aniżeli zewnętrzne. Najlepiej wykształcone są moreny czołowe pochodzące z najmłodszego stadium zlodowacenia bałtyckiego - stadium pomorskiego.

0    Moreny denne - powstają z odsłonięcia transportowanego w spodzie lub tez w sirefie przykrawędziowej lądolodu materiału skalnego osadzonego podczas cofania się czyli powolnego tajania

1    zanikania lodowca. Morena denna zbudowana jest zazwyczaj z gliny morenowej, zwanej rownic2 gliną zwałową, często z domieszką węglanu wapnia i wówczas zwanej marglem zwałowym.

Falista powierzchnia moreny dennej charakteryzuje się łagodną rzeźbą o deniwelacjach dochodzących do 5 m i spadkach w granicach 2 - T. Na jej obszarze występują bezodpływowe zagłębienia najczęściej zatorfionc łub w postaci jezior. Zagłębienia bezodpływowe powstałe wskutek wytopienia brył martwego lodu noszą nazwę „oczek”. Ich kształt zbliża się do misy łub leja wypełnionego wodą o głębokości na ogół do 5 m i przeciętnej średnicy 10 - 40 m.

Morena denna pagórkowata stanowi zespół licznych pagórków zbudowanych przeważnie z gliny zwałowej i bloków skalnych. Morena ta ograniczona jest od południa wałami moren czołowych. W skład moreny pagórkowatej wchodzą drobne wzniesienia bezładnie rozmieszczone o deniwelacjach przeciętnie 5 - 10 m poprzecinane licznymi zagłębieniami bezodpływowymi, często o charakterze „oczek". Morena pagórkowata charakteryzuje się niespokojną, chaotyczną konfiguracją terenu oraz bardzo dużym zagęszczeniem jezior. Powierzchnię moreny dennej rozdzielają często rynny polodowcowe, które wyżłobione zostały przez wody roztopowe płynące w tunelach podlodowcowych Są to długie i wąskie zagłębienia o przebiegu prostym i krętym, dochodzące do kilkunastu (kilkudziesięciu) km. Po stopieniu brył lodowych zagłębienia w rynnach zostały wypełnione wodą, rezultatem czego są jeziora rynnowe, ciągnące się długimi łańcuchami (rynna Jcz. Gopło).