85530 Zdjęcie686

w obecności tlenu z powietrza. Wykorzystano to m.in. w jednej z metod otrzymywania złota^ Szlam odpadkowy, zawierający resztki złota, zalewa się roztworeni-cyjanku sodowego —NaCN i poddaje działaniu powietrza. W tych warunkach złoto rozpuszcza się, tworząc złocian sodowy (NaAu(Cn)g. Z otrzymanego w ten sposób roztworu osadza się złoto elektrolitycznie lub ruguje (redukuje) z roztworów przy pomocy metalicznego cynku lub aluminium.

Z rtęcią tworzy złoto łatwo topliwe, srebrzysto-białe stopy, zwane ortęciami (amalgamatami), z których w temperaturze żaru rtęć ulatnia się całkowfefór

Obecnie zawartość złota w stopach wyraża się ilością czystego metalu, zawartego w tysiącu części stopu (w promilach). Za czyste złoto (fine) uważa się w handlu złoto o czystości powyżej 0,995. W Polsce obowiązują następujące próby złota: nr 1 = 0,960; nr 2 = 0,750; nr 3 = 0,583; nr 4 = = 0,375; nr 5 = 0,333.

Dawne określenia zawartości złota, wyrażane w karatach,¹'¹ wychodzą obecnie z użycia. Przeliczając dla przykładu jakość folii złota, wyrażoną w karatach (złoto wiedeńskie) na promile, otrzymamy następujące wartości: a) złoto dukatowe 23 karatowe (prawie czyste złoto) — próba 0,958, b) złoto pomarańczowe 22 karatowe — próba 0,942, c) złoto cytrynowe 18 karatowe — próba 0,750, d) złoto zielonawe 16 karatowe — próba 0,666.

3. IDENTYFIKACJA FOLII ZŁOTYCH W ZABYTKOWYCH OBIEKTACH

Przed pobraniem próbki do badań należy z pozłacanej powierzchni usunąć niewielką ilość werniksu powłokowego, a następnie ostrożnie przy pomocy skalpela pobrać próbkę folii do dalszych badań.

Badania folii złotej należy rozpocząć od rozpuszczania jej w rozcieńczonym kwasie azotowym (1 :1), pod wpływem którego rozpuszczają się takie domieszki, jak srebro lub miedź, które występować mogą w płatkach złota o niskiej próbie. Stwierdzono, że w stopach złota, w których ilość złota nie przekracza 30% można wykazać srebro lub miedź przez działanie rozcieńczonym kwasem azotowym (1 :1), pod wpływem którego metale te rozpuszczają się. Stopy o wyższej próbie rozpuszcza się już tylko w wodzie królewskiej.

W związku z powyższym nasuwa się konkretna metodyka badań folii złotych, którą przedstawić można w postaci następującego schematu:

a) Pobranie próbki pozłoty z obiektu, następnie przeprowadzenie próby rozpuszczania w rozcieńczonym kwasie azotowym (1 :1) na gorąco, od-

¹⁴ Czyste złoto to 24 karaty = 1000 części. Złoto 18-karatowe odpowiada 18/24 = = próba 0,750.

631