86851 S5007949

178 BARBARA CZERSKA

•występujące w środkowośląskich grobach szkieletowych. Chodziłoby tu głównie o zapinki typu duchcowakdego i bransolety z ornamentyką plastyczną.

Wyroby szklane pochodziły najprawdopodobniej z pracowni zlokalizowanych na terenach alpejskich. Na Śląsk dostały się one drogą wymiany pośredniej, zapewne przez obszar dzisiejszych północnych Czech* Współczesne im bransolety lignitowe czy sapropelitowe byty produkowane najpewniej w warsztatach położonych na terenie Czech, a może i Moraw, i stamtąd docierały na Śląsk Dolny. Wyroby brązowe pochodziły z pracowni celtyckich prawdopodobnie znajdujących się na obszarze obecnych Czech. Ozdoby bursztynowe są może śladem kontaktów handlowych z plemionami sąsiadującymi od północy, za pośrednictwem których bursztyn bałtycki mógł docierać w okolice Wrocławia. ^ Mogły one pochodzić jednak i z pracowni celtyckich.

Wszystkie omówione importy dostały się na Dolny Śląsk prawdopodobnie drogą wymiany bezpośredniej z plemionami' sąsiednimi i raczej bez pośrednictwa kupców. Były to przedmioty jak na ówczesne warunki zapewne dość kosztowne, a tym samym nie dla każdego dostępne. Świadczy o tym ich niewielka ilość i występowanie na ogół w grobach boga-ciej niż inne wyposażonych.

Celtowie środkowośląscy ze względu na charakter swojej gospodarki nie mogli w zamian za wyroby importowane przekazywać towarów po- i szukiwanych na współczesnych rynkach celtyckich, musieli więc zaspokajać swoje ,potrzeby głównie produkcją własną. Tylko rodziny zamoż- I niejsze mogły sobie pozwolić na zakup modnych wówczas ozdób. Nie było jednak jeszcze w tym czasie zbyt widocznych różnic w poziomie życia poszczególnych rodzin. Mała liczba wyrobów importowanych była więc wynikiem nie tylko ograniczonych możliwości nabywczych mieszkańców tej części Śląska, ale i wynikiem braku zainteresowania tym terenem kupców celtyckich we wczesnych fazach okresu lateńskiego. Sytuacja ta uległa zmianie dopiero od końca II w. p.n.e., kiedy to Śląsk Dolny zaczął odgrywać rolę pośrednika w handlu bursztynem. Było to jednak już w okresie, gdy dominujące znaczenie osiągnęła słowiańska ludność reprezentująca kulturę przeworską.

Zupełnie inna sytuacja panowała na Śląsku Górnym. Celtowie zasiedlający zwarcie w okresie późnol ateńskim Wyżynę Głubczycką utrzymywali przez cały czas żywe stosunki ze swymi współplemieńcami z terenu Moraw. Wyrazem tych ścisłych i trwałych związków są liczne importy spotykane w górnośląskich osadach celtyckich. Były to osady wyłącznie wiejskie. Pochodzące z nich materiały archeologiczne są charakterystyczne dla późnolateńskiej kultury celtyckiej wielu rejonów Europy środkowej, najwięcej cech wspólnych wykazują z materiałami z Mo-

-    a *«^riir

STUDIA NAD OKRESEM LATEŃSKIM NA SLASKU

raw. Sytuację taką może tłumaczyć istnienie ciągłych kontaktów, i to nil tylko handlowych za pośrednictwem kupców, ale i osobistych ludność w czasie bezpośrednich spotkań na targowiskach czy też w miejscacl wspólnych obrzędów. Dużą rolę w. utrzymywaniu i ciągłym rozwój form celtyckich mogli odgrywać również osiedlający się tu rzemieślnj cy celtyccy. Wzajemnym kontaktom sprzyjała także stosunkowo nil wielka odległość między terytoriami osadniczymi obu grup oraz dogol ne połączenia komunikacyjne przez Bramę Morawską i dolinę Odr Czynnikiem decydującym były jednak wzajemne korzyści, jakie osi gała ludność obu rejonów z handlu wymiennego.

Rzemieślnicy zamieszkujący bogate oppida morawskie i sąsiedr szukali rynków zbytu dla swojej produkcji przekraczającej znacznie z potrzebowanie nie tylko mieszkańców miast, ale i pobliskiej ludno wiejskiej. Najbliższym terenem, który mógł wchłonąć część produk rzemieślniczej morawskich i sąsiednich oppidów, był rejon Wyży Głubczyckiej gęsto zasiedlony przez Celtów, lecz nie posiadający wh nych, miejskich ośrodków produkcyjnych. Wspólnota etniczna i ki turowa, wyrażająca się między innymi podobnymi upodobaniami w ; kresie obyczajów i używanych form, tradycyjnych dla tego środowiś! ułatwiały nawiązanie stałych i przyjaznych stosunków.

Wymiana handlowa miafa więc dobre warunki rozwoju równ dzięki temu, że istniały pewne różnice między rozwojem goepodarcz oraz stosunkami społecznymi na obszarze Górnego Śląska i sąsiedn krajów celtyckich. Podstawą utrzymania Celtów górnośląskich było 2 nictwo i hodowla, pewną rolę odgrywała produkcja rzemieślnicza i kodzielnicza. Wymienione gałęzie gospodarki nie tylko w pełni zas, kajały miejscowe zapotrzebowanie na artykuły rolno-hodowlane i p stawowe artykuły przemysłowe, ale i dostarczały nadwyżek umożliw jących wymianę. Pogłębiające się zróżnicowanie zawodowe ludne ożywiło wymianę wewnętrzną i stworzyło korzystniejsze warunki rozwoju wymiany zewnętrznej.

Sprowadzano za pośrednictwem kupców celtyckich prawdopodob z terenów alpejskich sól, z Czech i Moraw grafit, z czeskich pracoi wyrobów sapropelitowych liczne bransolety, a z oppidów cełtyck ozdoby szklane. Importowano również surowiec brązowy oraz wyr* bursztynowe, pojawiły się monetki złote i srebrne.

Ozdoby z sapropełitu i szkła były masowo dostarczane górnośłąsl ludności celtyckiej. W Nowej Cerekwi, pow. Głubczyce, znajdowani w każdym z odkrytych domów, co może świadczyć o tym, źe war ich nie przekraczała możliwości nabywczych przeciętnego mieszki osady.

liBw uwsr *