87168 strona (416)

Stymulacja prądem elektrycznym

Stymulacja prądem elektrycznym jest jedną z najskuteczniejszych i najdawniejszych odmian fizykoterapii. Począwszy od stosowanej w starożytnej Grecji metody leczenia za pomocą węgorzy elektrycznych wkładanych do wanienki dla stóp, poprzez przeprowadzoną przez Beniamina Franklinu próbę terapii okołostawowego zapalenia barku sąsiada, gdzie źródło prądu stanowiły prymitywne baterie, aż do szerokiej gamy sprzętu wykorzystywanego przez współczesnych terapeutów, elektrostymu-lacja zajmowała i nadal zajmuje poczesne miejsce wśród standardowych metod fizykoterapii. Wszystkie odmiany elektrosty-mulatorów służą jednemu celowi: pobudzaniu tkanek w celach leczniczych. Pod wpływem prądu mięśnie rozluźniają się lub kurczą; stymulacja nerwów wywołuje znieczulenie lub pobudza ruchy; działając na tkankę kostną, prąd elektryczny pobudza jej wzrost, a stymulacja wszystkich tych tkanek ma dobroczynny wpływ na krążenie krwi. Niezależnie od marki, modelu czy konstrukcji aparatu wynik końcowy jest taki sam.

Terminologia związana z elektrostymu-lacją jest, mówiąc oględnie, niejasna. Od wńelu lat w każdej pracy związanej z tą dziedziną elektrostymulację nerwów oddziela się od stymulacji mięśni. Trudno jest jednak zaobserwować tę różnicę w praktyce klinicznej, przez co określenie „niejasna” jest zupełnie uzasadnione.

Według mnie stymulacja w każdym przypadku dotyczy nerwów - czuciowych, mchowych lub receptorów czucia wewnętrznego - ponieważ prąd docierający do komórek mięśni płynie wzdłuż włókien nerwowych, a także przez punkty moto-ryczne (jeśli mięsień nie jest odnerwiony). W literaturze można spotkać doniesienia na temat bezpośredniej stymulacji mięśni, jednak stosowane natężenia prądu są tak duże, że zabieg nie powinien być dozwolony w praktyce klinicznej. Niedawno wprowadzono nowy termin: czynnościowa stymulacja prądem elektrycznym (ang. func-tional electrical stimulation - FES), najwyraźniej po to. by odróżnić tę metodę od innych sposobów' stymulacji. Jednak jak dotąd nikt nie wyjaśnił dokładnie, na czym ma polegać la różnica. Nie słyszałem również, by fizykoterapeuci znaleźli praktyczne uzasadnienie dla tego terminu. Obecnie mamy więc do dyspozycji stymulację ner-wowo-mięśniową (NMS), elektrostymulację mięśni (EMS), elektrostymulację czynnościową (FES) i przezskórną elektrostymulację nerwów' (TENS) o działaniu przeciwbólowym.

Znaczenie powyższych rozróżnień ilustrują przepisy Medicare: zwrot pieniędzy za zabiegi elektrostymulaeji mięśni zależy od obecności lub braku odpowiedniego nerwu („nienaruszone szlaki nerw'ow'e”). W rezultacie zwiększa się zamieszanie, ponieważ stymulacja mięśni odnerwionych

93