87375 Obraz
1 (12)

niewiernych. Polacy, w pełni świadomi swego położenia, poinformowali padyszacha o nastrojach panujących wśród rodaków. Uzyskam-wiadomości stały się impulsem do wydania rozkazów wkroczenia na tereny Rzeczypospolitej. Podobnie wcześniej deli-basza wielkiego wezyra w wyniku jednej z utarczek porwał pięciu Polaków (w tym księdza katolickiego), za co sowicie go wynagrodzono; ponieważ jeden z uprowadzonych wyznawał islam, tylko jego zostawiono przy

życiu.

Gdy wojsko nareszcie dotarło do Dunaju, na brzegu rzeki, w pobliżu miasta Isakczy, rozbito obóz. Tam padyszach, usiadłszy pod wspaniałym namiotem, kazał otworzyć ustawione pod baldachimami skrzynie złota i w obecności swego świetnego orszaku, w kolejności wszystkim janczarskim ordom zaczął rozdawać po tysiąc piastrów. Trwało to dobry tydzień, po czym sułtan zainteresował się budową mostu, czemu poświęcał całe dnie, zaś noce spędzał w obozie.

Dnia 28 tego miesiąca (7 lipca) bejlerbej anatolski¹² przybył z nowymi informacjami, które niezwłocznie przedstawił sułtanowi. Doszły również wieści od Husejna, uzyjskiego bejlerbeja¹³, że Kozacy na osiemnastu czajkach dotarli rzeką Uzy (Dnieprem) na tereny besarabskie, lecz wracając natknęli się na wojska wielkorządcy wysłane przeciwko nim również na czajkach. Po krótkim starciu zatopiono jeden kozacki statek, inne zmuszono do poddania się. Pojmano dwudziestu jeńców, których zakuto w kajdany i przywiedziono przed oblicze padyszacha i w jego obecności poddano ich przemyślnym torturom, a później stracono. Na nowiu księżyca ramazana¹⁴ (8-11 lipca), nowo uprowadzony wyjawił, iż syn królewski na czele 40 tysięcy wojsk przebył Turłę (Dniestr) i zajął stolicę

Bohdanu¹⁵.

Dnia 3 księżyca ramazan (11 lipca) ukończono most i wydano rozkaz przeprawy. Pierwszy Jusuf-pasza, bejlerbej Rumelii, z całącha-

¹²    Zarządzający terenami Anatolii.

¹³    Zarządca terenów naddnieprzańskich.

¹⁴    Nazwa ramazan oznacza palący. Miesiąc nazwany był tak od dokuczliwych upałów.

¹⁵    Mołdawia.

ca dżu-mazy’l-achyr^{1 2} (18 kwietnia), rozbił wspaniały namiot na

Daud pasza¹.

Na tę właśnie równinę wojska gromadnie napływały ze wszystkich stron imperium, by 29 tego miesiąca (10 maja), po uroczystym odprawieniu modlitw: piątkowej i drugiej, z okazji zaćmienia słońca, udać się w drogę. Całe więc niepowodzenie tej wyprawy przypisać można sprzeniewierzeniu się odwiecznym zasadom, wedle których na kilka dni przed i po zaćmieniu słońca nie należy przedsiębrać poważnych decyzji; wiadomo bowiem, że te dni, podobnie jak i ostatni dzień miesiąca, zwłaszcza jeśli zbiegną się razem, należą do czynników niesprzyjających ważnym wydarzeniom³. Jednak Opatrzność, gdy chce kogoś ukarać za zbrodnicze czyny, tłumi rozwagę i puszcza w niepamięć znaczenie tak istotnych okoliczności. Zresztą tylko Allach jest świadomy przyszłości.

W Adrianopolu (Edirne) sułtan dokonał przeglądu swoich oddziałów i następnie udał się do Nikopolis, gdzie uzyskał informacje o sile niewiernych, jak również o tym, że Tatarzy plądrują ziemie nieprzyjaciół. Natomiast w pierwszych dniach księżyca szaaban⁴ (10-13 czerwca) doniesiono mu o zrabowaniu i spaleniu przez Kozaków miasteczka Ahiołu⁵, leżącego poniżej Misury (Misimbrii). Przeprawa przez Bałkany, z powodu deszczu i błota, przyniosła ogromne straty. Wielbłądy stały się nieużyteczne do tego stopnia, że większą część namiotów i kotły wojenne musiano załadować na cztery słonie,

które były darem od szacha perskiego.

Abdułłah, bej salonicki⁶ - znany powszechnie jako hadżeki-pasza, został wysłany nad granice Rzeczypospolitej dla zbadania sytuacji i dnia 7 księżyca szaaban (16 czerwca) udało mu się przywieźć kilku

22

1

Nazwa diumada al-achira oznacza krzepnięcie wtóre.

2

^I    Równina w okolicach Stambułu.

3

   Wielki Hetman Litewski Karol Chodkiewicz również korzystał z rad ówczesnych astrologów. Zaćmienie słońca w 1621 roku zaniepokoiło całą szlachtą polską.

4

   Nazwa sza 'ban oznacza rozchodzenie się. Miesiąc ten w czasach przedmuzułmań-skich poświęcony był wojnom i napadom grabieżczym.

5

   Miasteczko na brzegu Morza Czarnego w pobliżu Wamy.

6

   Pochodzący z Salonik.