88229 Mikrobiologia8

130 Zakażenia grzybicze u zwierząt

1.3. Odporność w przebiegu zakażenia dermatofitami

Obrona skóry przed inwazją grzybów keratynofilnych - dermatofitów oraz innych grzybów wywołujących jej zakażenia jest uwarunkowana budową skóry, zapewniającą barierę mechaniczną, oraz obecnością w skórze rozbudowanego systemu immunologicznego, reagującego swoiście. W skład systemu immunologicznego skóry (SIS - Skin Immune System) wchodzą komórki naskórka i skóry właściwej. Głównie są to komórki dendrytyczne, w tym: komórki Langerhansa, limfocyty T z receptorami TCR-y, -Ó i keratynocyty. Na powierzchni komórek Langerhansa pochodzących ze szpiku występują antygeny MHC klasy łl, a ich zadaniem jest prezentacja antygenu. Limfocyty T obecne w skórze należą do populacji Thy-1+ (ze względu na antygen Thy-1 określane jako dendrytyczne komórki naskórkowe). Po aktywacji- komorki te produkują interleukinę 2, mają także dla niej receptory. Są komórkami cytotoksycznymi, podobnie jak komórki NK. Keratynocyty, które stanowią 95% naskórka, produkują wiele cytokin i czynników wzrostowych o działaniu immunostymulującym i immunosupresyjnym, a także mają na swojej powierzchni antygen MHC klasy 1 oraz inne antygeny i receptory. Keratynocyty pod wpływem czynników chemicznych i fizycznych są zdolne do zapoczątkowania reakcji zapalnych w skórze poprzez uwalnianie interleukiny 1 i TNF-a. W stanach zapalnych dochodzi w skórze do prezentacji antygenów i aktywacji limfocytów T, a więc zapoczątkowania odpowiedzi immunologicznej takiej jak w węźle chłonnym.

Limfocyty T biorące udział w odpowiedzi komórkowej wydzielają czynnik wzrostowy stymulujący proliferację keratynocytów. Narasta więc nowa warstwa zrogowaciała, stary martwy naskórek ulega złuszczeniu, a ognisko grzybicze jest odsuwane od skóry właściwej i usuwane. Pomimo że zakażenia dermatofitami dotyczą warstwy zrogowaciałej skóry, stymulują swoistą odpowiedź immunologiczną.

W zwalczaniu zakażeń grzybiczych skóry najważniejszą rolę odgrywają złożone mechanizmy odpowiedzi typu komórkowego. Biorą w nich udział komórki Langerhansa, inne dendrytyczne komórki skóry, limfocyty, komórki endotelialne naczyń włosowatych oraz keratynocyty. W efekcie często rozwija się nadwrażliwość typu późnego jako reakcja na antygeny grzybicze. Brak odpowiedzi komórkowej swoistej skierowanej przeciw dermatofitom prowadzi do chronicznych zakażeń lub nawrotów grzybicy skóry, co zauważono u 10-20% zakażonych. W wyniku zakażeń dermatofitami może dochodzić do reakcji nadwrażliwości na podawanie wyciągu z clermatofitów, co wykorzystuje się w skórnych testach diagnostycznych. Na tę nadwrażliwości składają się zarówno wywoływane zmiany, jak i reakcje odpornościowe. Zmiany naczyniowe mogą występować w różnych częściach ciała, jak również w postaci reakcji ogólnej typu alergicznego. Te zmiany, w których nie znajduje się grzybów, nazywane są mikidami lub mikoidami (zmianami id). Zjawisko to występuje czasem u psów.

W obronie ustroju przed dermatofitami biorą udział zarówno mechanizmy immunologiczne, jak i nieimmunologiczne, na przykład nienasycona transie-ryna osoczowa hamuje wzrost clermatofitów poprzez wiązanie jonów żelaza, co powoduje, że zakażenia dermatofitami ograniczają się wyłącznie do skóry i jej przydatków. W przypadku niektórych komponentów ściany komórkowej grzybów — na przykład mannan uwalniany podczas wzrostu grzybów ics. silnym immunosupresorem i hamuje transformację blastyczną limfocytów i proliferację keratynocytów. Dermatofity aktywują dopełniacz na drodze alternatywnej, to znaczy składowe dopełniacza aktywują neutrofile, zwiększają przyleganie neutrofili do strzępek i hamują ich wzrost. Wykazano, że neutrofile i monocyty posiadają zdolność niszczenia zarodników clermatofitów, związaną z systemem mieloperoksydazy. Dermatofity z kolei produkują katalazę, która chroni je przed zabójczym działaniem peroksydazy.

1.4. Leczenie dermatofitoz

Do profilaktyki i leczenia dermatofitoz u zwierząt w ostatnich latach wprowadzono dużo nowych preparatów. W weterynarii zastosowanie znalazły przede wszystkim preparaty przeznaczone do stosowania zewnętrznego. Ich składnikami czynnymi są najczęściej: kwasy i sole nieorganiczne, związki jodu, chloru, siarki i arsenu, pochodne fosforoorganiczne, alkaloidy bądź roztwory barwników. Antybiotyki przedwgrzybicze (np. natamycyna, nystatyna, pima-rycyna, gryzeofulwina i amfoterycyna B), ze względu na swoją cenę, a także ze względu na okres karencji obowiązujący po ich poclaniu zwierzętom rzeźnym, nie znajdują szerokiego i powszechnego zastosowania w leczeniu zwierząt gospodarskich. Dostępne na rynku szczepionki przeciwgrzybicze, zawierające zwykle atenuowane szczepy clermatofitów, przynoszą w niektórych chorobach grzybiczych dobre efekty (np. dermatomikozy u bydła, dermatomikozy zwierząt futerkowych). Przeprowadzano próby uodpornienia bydła przeciw