88421 skanowanie0030

238 Gatunki wypowiedzi w anąliżię p^plKgzgjj

Bezpośrednie zwroty do odbiorcy pojawiają się w ifktizowanych reportażach niezwykle rzadko. Są wprawdzie obecne witekstach Ksawerego Pruszyńskiego i Melchiora Wańkowicza, a więc wfutworach dziś już klasycznych, historycznych, ale w najnowszych przebadanych realipiflach gatunku ich niepewny ślad znajdujemy tylko    j,Chuście Weroniki”

Ewy Owsiany:    J

[17] A wreszcie, proszę spojrzeć, pacjent po amputacji kciuka. Profesor wymyślił, że najlepiej będzie w to miejsce przyszyć palec ze stopy. W ten sposób dłoń odzyska zdolność chwytania. Prawda, że sprytnie? [Ewa Owsiany, „Chusta Weronikif^s. 265]

Mamy tu jednak wątpliwości, czy formuły proszę spojrzeć i Prawda, ie spryMde ? rzeczywiście można zakwalifikować do klasy wypowiedzi gfpsrówanych bezpośrednio do czytelnika, jako że równie dobrze dałoby pę je potraktowa^jako przejaw mowy pozornie niezależnej, w której reporter mówi splami spsgej bohater® - pielęgniar|poprowadzającej autorkę po szpitalu chirurgii plastycznej.

Zatem zwykle niejawny w samym tekście reportażu jego odbiorca ukazuję się nam jako cićiawy ludzi i świata czytelnik, który chce przeżyć prawdę

0    nich jakby na gorąco, wraz z reporterem; który zadaje pytania i szuka na nie odpowiedzi; który ceni sobie szczegół i nastrój, nie ś|j^i od opisu, ale też żąda potwierdzenia faktów w relacji naocznych Jwiadków; dokumentów* fotografii. Wprawny odbiorca reportażu bez trudu dostrzeże fałsz opowieści, którą Spreparowano za biurkiem, jeśli reporter nie postarał się o nawiązanie bezpośredniego kontaktu z bohaterami i naoczne poznanie ich świata. Odrzuci też pozbawione plastyczności i^zczegółu sprawozdanie, natomiast zawsze wierzyć będzie w prawdziwość przedstawianych^ reportażu lud§f

1    zdarzeń, odróżniając je od fikcji literackich postaci i fabuł, nawet jeśli wybitny reporter odejmie swoim bohaterom nazwiska lub imiona, czyniąc z ich historii symbole ludzkiego losu (jak Hanna Krall w części tekstów z cyklu To ty jesteś Daniel) albo przypisze swoim bohaterom odczucia i stany duszy, których sam nie mógł poznać z osobistej obserwacji^a więc które rpj||iał stworzyć mocą wyobraźni (jak Ryszard Kapuściński m.in. w niektórych lip portażach z cyklu Heban). Współczesny odbiorca reportażu prasowego bywa przy tym dosyć niecierpliwy, i nad tlite samodzielny, bo ptzedkł^pKilnad jednolitość, spójność tekstu ciągłego wielość i różnorodność mini-tekstów powiązanych siecią ukladó^; tematyc2ai^h,/|i tworźqh|fg| z użyciem różnych kodów, w dużej mierze pozajęzykowych.

9.4. Cele i funkcje reportażu

O najważniejszych celach przyświecających reportażyście i odbiorcy ig$tirÓw|ego pracy pisze we fragmencie zawartym w motcie do tego rozdziału Ryszard Kapuściński: jest to poznawanie ludzi i problipów świata oraz rozumiejące wspólprzeżywanie ludzkich losów. Dążenie do poznania i zro3HJmienia przejawią się nie tylko w zawlttęśś^inforrnacyjnej repoffer' żu obejmującej zrekonstruowany świat, ale też w skrupulatnym zapisywa-|(ii^£posobóv^ochodzenia do owej rekonstrukcji; motywów zainteresowania tematem; dróg poszukiwania zagubionymi wątkówjświadkówi dcp|-mentów; sukcesów i niepowodzeń w tropieniu prawdy (jak w tekstach Krzysztofa Kąkolewskiego, liąijBy Krall, Barłlfry W^fehtjw^z, jzy w opubliko-» wanym w „Twoim Stylu” w sierpniu 2001 r. reportażu Anny Grigo „Mój } syn jest gejem”).

W realizacji tego gló\«^o celii*- będąc po ijttśze detekpw^&o trosze naukowcem; a w dużej mierze także reżyserem ludzkich przeżyć - reporter musi przejpl w swej pracy przez kilka etapów: a) dostrzec temat, który stanowi dla niegą^^spólczesnyclpi^ fcdbiorc^ w^^i t^^agającą zbadania tajemnicę (pytanie: o czym warto pisać?); b) dokonać wstępnego rozeznania, szifjjgj informacji na dany temat w prasie, dziełach naukowych, literaturze, Internecie, archiwach, pismach urzędo||^ch, ogłoszeniach, li|^pipamiętni-kach itp., aby ustalić listę pytań (pytanie: co już wiadomo na ten temat i co wymaga wyjaśnienia?); c) przeprowadzić badania terenowe, spotkać się ze świadkami i uczestnikami zdarzeń, poznać w bezpośredniej rozmowie swoich bohaterów, miejsce, w którym żyją, atmosferę zdarzeń (pytaniaf cp o tym myślą, jak to odczuwają, co wiedzą na ten temat ludzie? jak tam jest?) i zarejestrować ich wypowiedzi w pamięci, w notesie, na taśmie magnetofono-a sytuacje, w których>|ię znaleźli - na .fotografii; d) uporządkow^ zebrane materiały, dokonać ich selekcji i skonstruować reportaż; e) udostępnij