89964 skanowanie0036 (35)

39

Dokumentacja zdarzeń krytycznych jako narzędzie probleniatyzacji nauczania

początkowa obserwacja została ujęta w postać problemu tyczności praktycznej, staje się dogodnym punktem wyjścia dla opiekuna naukowego, by rozpocząć pracę nad nawykami myślowymi nauczycielki. W tym przypadku wypowiedź nauczycielki, że jej problemem było sprawić, by Janek kończył rozpoczęte zadania, ujawnia przekonanie, żc uczniowie potrzebują lub powinni kończyć to, co zaczęli.

Kiedy to zakwestionowałem, nauczycielka w pierwszej chwili przystąpiła do obrony swego stanowiska, mówiąc po prostu, żc dzieci powinny doprowadzić do końca rozpoczętą pracę, ponieważ tego wymaga pomyślne uczenie się; jest to pożyteczne dla nich samych; tego po nich oczekujemy; jeśli niektórzy ludzie nic będą tej zasady przestrzegać, to wtedy nikt... itd. Wkrótce jednak przyznała, że nie zawsze ma sens zmuszanie każdego ucznia w każdym przypadku do kończenia pracy i że przekonanie takie stanowiło element jej zawodowego habilusn, czyli że było bezrefleksyjnie i bezkrytycznie traktowaną wartością, przyjętą kiedyś za dobrą monetę, nie przemyślaną racjonalnie. Jak widzimy, ujęty w postaci pozycji w arkuszu dokumentującym zdarzenie krytyczne element praktyki nauczyciela może ulec poprawie dzięki zakwestionowaniu go.

Stwierdziwszy, gdzie może leżeć problem, badamy go tak, by problcmatycz-ność z praktycznej uczynić krytyczną, to znaczy odkryć uzasadnienia pedagogiczne i osobiste przekonania, na których być może wspiera się rozważane działanie. Stawiamy takie pytania:

1.    Dlaczego Janek nie kończy zadania?

2.    Dlaczego powinien je kończyć?

3.    Jak postrzega zadania, nad którymi ma pracować?

4.    Czy zadania są właściwe pod względem rodzaju, jakości i ilości?

Pytania takie to swego rodzaju rekonesans, od którego zaczyna się zwykle

postępowanie badawcze. Aby odpowiedzieć na pierwsze pytanie, nauczycielka musi systematycznie nadzorować, badać i wyjaśniać zachowanie Janka, ponieważ nie powinno się zgadywać motywów i przyczyn, lecz ustalić je w miarę możliwości najbardziej rzetelnie. Jasne jest, żc jeśli Janek nie kończy pracy, bo jest leniwy (nauczycielka wskazała tę przyczynę), to postępowanie powinno być zupełnie inne, niż gdyby przyczyną był głód, zmęczenie lub znudzenie.

Drugie pytanie postawiliśmy wcześniej jako wstępne, dochodząc do wniosku. żc dotyczy ono przekonań. Wszelkie badanie przekonań prowadzi bądź do uznania, że sposób, w jaki się rzeczy mają, jest konieczny i niezmienny (rcifikacja), bądź żc tak być powinno (wiara). Wziąwszy to pod uwagę, możemy zbadać, czy coś, co na pierwszy rzut oka wydaje się dane i niezmienne, nic okaże się charakterystyczne dla kultury lokalnej albo nic jest wynikiem czyjegoś osobistego wyboru. Na bardziej złożonym i ogólnym poziomie możemy mówić o właściwościach struktury społecznej, będących wynikiem działania ludzi, a nic efektem uniwersalnego prawa naturalnego.

Trzecie pytanie dotyka innej sprawy. Fakt, że nauczycielka nie wiedzieła, co

0    tym wszystkim myśli Janek, pokazuje brak równowagi sił i praw nauczycielki

1    ucznia, co z kolei wpływa ograniczająco na to, co wic nauczycielka (nic